“မႂ်းၼႆႉပဵၼ်ၵူၼ်းၵျႃႉ ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈဢိူဝ်ႈ ႁဵတ်သင်လႄႈ ဢမ်ႇၸဵဝ်းဝူၼ်ႉၼႅတ်ႈၶပ်းၶိုင်ပုၼ်ႈ သုၼ်ႇတူဝ်လဵဝ်လႃႇ” မိူဝ်ႈၽွင်းၸမ်ယဝ်ႉၸၼ်ႉၸွမ်ၼၼ်ႉၶူးၶႃႈၵေႃႉၼိုင်လႆႈၾင်ၶေႃႈထၢမ်ဝႆႉၼႂ်းၸႂ်ၶႃႈ လႄႈၶႃႈၸင်ႇထၢမ်ၶိုၼ်းတူၺ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဝႃႈ ၵဝ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၶတ်းၸႂ်မႃးၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႈတူဝ်ၵဝ် တႃႈပေႃႈမႄႈၵူၺ်းယဝ်ႉ သမ်ႉပဵၼ်တႃႇၽႂ်လႃႇ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းတႃႇသုၼ်တူဝ် ႁဵတ်းၸွမ်းဝႃႇသၼႃႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ ထိုင်ၶၢဝ်းမဵၼ်ႈၽွင်းဢၼ်လူဝ်ႇၶပ်းၶိုင်သၢင်ႈယဝ်ႉဢမ်ႇၸႂ်ႈႁိုဝ် ပေႃႈဢမ်ႇႁဵတ်းတႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ တေႁဵတ်းတႃႇၽႂ် ပေႃးဢမ်ႇႁဵတ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် တေပဵၼ်မိူဝ်ႈလႂ် ၼင်ႇၵႂၢမ်းၸိူင်းလႅဝ်းႁူဝ်ၼိုင်ႈဝႃႇ…….

“ပုၼ်ႈသုၼ်ႇတူဝ်ႁူဝ်ၸႂ်ဝႆၶွၼ်းယဝ်ႉၼိုင် ထိုင်ၼိူဝ်ႉထိုင်လိူတ်ႈယွၼ်းတုၵ်း ၽႂ်လႃႇတေဢမ်ႇၶုၵ်း ၸႂ်လႆႈလႄႈ တွင်ႉမႆႈ”  – တၢင်းၽႄ ဢၼ်ၸၢႆးလဵၵ်ႉႁွင်ႉဝႆႉၼၼ်ႉ

ပေႃးမႃးဝူၼ်ႉတူၺ်းလီလီ တႃႇၶၢဝ်းပွတ်း ပုၼ်ႈၸူဝ်ႈဢသၢၵ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇၵူၺ်းတႄႉ ၸႂ်ႈယဝ်ႉ လူဝ်ႇႁဵတ်းဢိူဝ်ႈ ၵဝ်ပူၼ်ႉလွတ်ႈယဝ်ႉလူး ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵေႃႈလီ ၼမ်ႉၵတ်ႉၵေႃႈမီး ၸၢင်ႈလူဝ်ႇမႂ်ႈၸႂ်တႃႇၽႂ်ထႅင်ႈလႃႇ ဢဝ်တူဝ်လွတ်ႈလႄႈ ႁႃငိုၼ်းၼမ်ၼမ်လႄႈ ၼႂ်းၵႄႈဝၢၼ်ႈၵႄႈမိူင်းပိူၼ်ႈၼႆႉ လႆႈယူႇလူမ်ၵိၼ်လီယဝ်ႉလူး မီးလုၵ်ႈလၢင်းမႃးၵေႃႈ ၶဝ်တေပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းပိူၼ်ႈၵူၺ်း ယိုင်ႈၶႅၼ်းလီ …

သၢႆၶိူဝ်းတႆးႁၢႆၵႂႃႇထႅင်ႈၼိုင်ႈသၢႆ …

ၶၢဝ်းလုၵ်ႈပၢၼ်လၢၼ်မႃးလူး ၵၢၼ်တႃႇလုၵ်ႈလၢင်းၸိူဝ်းမႃးၽၢႆႇလင်သမ်ႉၼႃႇ မိူဝ်ႈလဵဝ်တႆးမီးသင်ဝႆႉ ပဵၼ်ဝႆႉသင် သမ်ႉတေပဵၼ်သင်မႃးမိူဝ်းၼႃႈ ၵမ်ႇၽႃႇဢွၼ်ႇၼႆႉၸုၵ်းၸွမ်းၶိူဝ်းလႂ်ႁူဝ်မႃႇႁဝ်းပဵင်းပိူၼ်ႈလႆႈ ဢိင်ၼိူဝ်ပဵၼ်ၾၢႆႇ IT ၵေႃႉၼိုင်ႈ တူဝ်ထူပ်းမႃးၼၼ်ႉ 10 – 20 ပီၼႆႉ မၢၼ်ႈၶဝ်ၵူၺ်းၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းလႆႈယဝ်ႉ ၼႆႉပဵၼ်လွင်ႈပဵၼ်တေႉမီးတေႉ ဢၼ်တႆးလီႁူႉတူဝ်သေယွမ်းႁပ်ႉ

ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ် ၵဝ်ၶႃႈၵေႃႈၼိုင်ႈ တူဝ်လဵၵ်ႉၼႃႈၽိူၵ်ႇဢွၼ်ႇၵေႃႉလဵဝ် ၸၢင်ႈႁဵတ်းသင်လႆႈလႃႇ ၼမ်ႉၵတ်ႉဢမ်ႇပဵင်းပေႃး ၸၢင်ႈတေႁဵတ်းႁႂ်ႈမီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈသင်မႃး

• 1.00³⁶⁵ = 1.00
• 1.01³⁶⁵ = 37.78

တူၺ်းတူဝ်ၼပ်ႉၼႆႉသေ ၼႂ်းၼိုင်ႈပီ၊ 365 ဝၼ်း ႁဝ်းၵေႃႉလဵဝ် ဢမ်ႇဝူၼ်ႉႁဵတ်းသၢင်ႈ တူင်ႉၼိုင်သင် 1 ၼႂ်း 365 ဝၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တၵ်းပဵၼ် 1 ၵူၺ်း

ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းၼိုင်ႈပီ၊ 365 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈတူင်ႈၼိုင်ဢိတ်းဢီႈ (0.01)  ၵူၺ်းၵေႃႈ တေမီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈၼမ်တိူဝ်း (3778%)

ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ တၢင်းဝူၼ်ႉဢၼ်ဝႃႈ ႁဝ်းၵေႃႉလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉၵူၺ်း၊ ႁဝ်းဢမ်ႇၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ၊ ႁဝ်းဢမ်ႇ ၸၢင်ႈႁဵတ်းသင်တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၼၼ်ႉပဵၼ်ၶေႃႈလိင်ႉ ၶေႃႈဢၢင်ႈ ဢမ်ႇယွမ်းတူင်ႉၼိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈသင်ၵူၺ်း

ၼၼ်လႄႈၶႃႈၸင်ႇတႅပ်းတတ်းၸႂ်ဝႃႈ ၸူဝ်ႈၵႃႈတိုၵ်ႉမီးႁႅင်းတူဝ်ႁႅင်းၸႂ်ယူႇ ဢမ်ႇပႆႇမီးလွင်ႈၼွင်ႇၸႂ်ဝႆႉၼႆႉ ၸၢမ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ ထႅမ်ၼမ်ႉၵတ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းတင်းၼမ်တူၺ်း ဢဵၼ်းဢၢၼ်းဢၼ်တၢင်း သုတ်းတႄႉ လဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ၸၢင်ႈမီးတိုဝ်ႉတၢင်းတႃႇၶူင်သၢင်ႈၵၢၼ် IT ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈၼႃႈ 1 ပီၼိုင်ႈၸုမ်း ၵူၺ်း ၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းဢၼ်ႁဵတ်းပုၼ်ႈတႃႇတႆးတေႉတေႉသမ်ႉ မီးလၢႆၸုမ်း၊ ၸုမ်းလႂ်လၢႆလၢႆလႃႇ

မိူဝ်ႈၶၢဝ်းၼၼ်ႉဢၼ်ဝူၼ်ႉလႆႈတႄႉ မီးတူင်ႇဝူင်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵူၺ်း ဢၼ်ၼမ်ႉၵတ်ႉၶႃႈ တေၸၢင်ႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီသုင်သုတ်း။ ပေႃးၼၼ်ၸိုင်ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇဢၼ်ၶႃႈႁူႉ ၸၵ်းယၢမ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈဢမ်ႇပေႃးၼမ် (ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ႁူႉဝႃႈၵွပ်ႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆးၵေႃႈမီးထၼ်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်းလႄႈ) လူၺ်ႈလၢႆလွင်ႈတၢင်း ၵိုင်ႇငၢမ်ႇပၼ်ပႃးလႄႈ လႆႈပဵၼ်မႃးႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ

ထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၸမ်ၶွပ်ႈတဵမ် 2 ပီယဝ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃးႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၸဵမ်တူဝ်ထူပ်းၼႃႈၵၢၼ် လႄႈတူဝ်ထူပ်းတူင်ႇဝူင်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၼမ်ယႂ်ႇမႃး ၵူၺ်းယိုင်ႈယႂ်ႈၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၸႂ်ၼႆႉယိုင်ႈၶႅၼ်းလဵၵ်ႉမႃး ၵွပ်ႈၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆးယၢမ်းလဵဝ် ၽူႈဢၼ်ႁပ်ႉႁၢပ်ႇဝႆႉလူၺ်ႈၸႂ်ႁၵ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၼၵ်းဝႆႉတႄႉတႄႉ ယွၼ်ႉၽူႈသူၼ်ၸႂ်ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇသေ ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇမီးၵႄႇ ၵူၼ်းဢၼ်လႆႈႁဵတ်းဝႆႉၵေႃႈ ၼႃႈၵၢၼ်တီႈဢေႇသုတ်းသွင်သၢမ်ဢၼ်။ မၢင်ၽဝ်ႇယင်းဢမ်ႇ ၸႂ်ႈၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်ၵဵဝ်ႇၶွင်ႈၵၼ်ၵေႃႇယင်းလူဝ်ႇႁဵတ်း ၵူႈၵေႃႉၵေႃႉတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ လွမ်မုင်ႈမွင်းၽူႈသူၼ်ၸႂ် ၶႂ်ႈၶဝ်ႈမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း ဢမ်ႇၼၼ်မႃးၸွႆႇၵၼ် ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ဢၼ်ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈႁၢပ်ႇဝႆႉၼႆႈႁႂ်ႈထိုင်ယိူင်းမၢႆၸွမ်းၵၼ် မုင်ႈမွင်းပႆႉႁပ်ႉတွၼ်ႈ ယူႇတႃႇသေႇ

တီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ဢွင်ႈတီႈႁဵတ်းၵၢၼ်သင် မၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇပဵၼ်ဢွင်ႈ တီႈၼႃႈႁိူၼ်းဢွၼ်ႇလုၵ်ႈၼိုင်ႈ ဝႆႉၼၵ်းႁူၼၵ်းတႃသေလွမ်ၸွမ်းတူၺ်းပၼ်ၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃမိူင်း ပႂ်ႉတွႆႇႁွၵ်ႈပူၵ်းတိုၼ်ႇၵူၼ်းမိူင်းလူၺ်ႈၸႂ်ႁၵ်ႉႁၢပ်ႇဝႆႉပဵၼ်ၼႃႈတီႈယူႇတႃႇသေႇ မီးသင်ၼႂ်းလုမ်းၵေႃႈ လႆႈၸွႆႈႁဵတ်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၵိၼ် မိူၼ်ပဵၼ်ပီႈပဵၼ်ၼွင်ႉၵၼ် ႁူမ်ႈတုၵ်ႉႁူမ်ႈၶီၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ

ပႅၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈပဵၼ်ၼင်ႇၼႃႈႁိူၼ်းဢွၼ်ႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၼႃႈႁိူၼ်းပၢႆးၸႂ်ၵူၺ်း 28 ပီတဵမ်ယဝ်ႉ ၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ယူႇၼွၵ်ႈဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈမိူင်းႁဝ်း ၼင်ႇၵူၼ်းဢမ်းမီးႁိူၼ်းမီးယေး သေပႆႉပႃး တွႆႇႁွၵ်ႈ ပူၵ်းတိုၼ်ႇၵူၼ်း မိူင်းတႆး ဢမ်ႇလိုဝ်ႈသဝ်း ဢမ်ႇၶၢတ်ႇဢမ်ႇယူပ်ႈယွမ်းၼႃႈၵၢၼ် 

မိူဝ်းၼႃႈဢမ်ႇႁိုင်ၼၢၼ်းၼႆႉၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဢဵၼ်းဢၢၼ်းတေပပူၵ်းသဝ်ႁိူၼ်း ပၵ်းသဝ်း  ဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး ယဝ်ႉ ၼႆၵေႃႈယွၼ်းသူးပၼ်ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸွမ်းၼင်ႇယိူင်းဢၢၼ်း သုၼ်ႇတူဝ်ၶႃႈႁဝ်းၵေႃႇ ၸွမ်းသႂ်ႇႁႅင်းတူဝ် ႁႅင်းၸႂ်သေ တိုၵ်းသူၼ်းပႃးၽူႈလူဢၢၼ်ႇၶဝ် ၼင်ႈပီႈၼင်ႇၼွင်ႉ ၼင်ႇၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ဝၢၼ်ႇမိူင်းႁဝ်း ၸုမ်းၼိုင်ႈ ၸွႆႈပၼ်းႁႅင်းၸႂ်ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၸွႆႈမဵတ်ႉႁိၼ်မဵတ်ႉသၢႆး ႁူမ်ႇသၢင်ႈပၢႆးတႃႇသိုဝ်ႇၸိုင်ႈတႆး သေၵမ်း။

တၢင်တူဝ်ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇတႆးၵေႃႉၼိုင်ႈသေ ၾၢၵ်ႇထိုင်ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ လူင်ႉလႅၼ်ႇၵူႈပၢႆးပၢႆး ဢမ်ႇၼၼ်ၽူႈဢၼ်တိုၵ်ႉဝူၼ်ႉဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇမီးၼမ်ႉၵတ်ႉသင်ၵေႃႈလီ ဢမ်ႇထၢပ်ႈလူဝ်ႇဝႃႈ လူဝ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ယႂ်ႇလူင်ပုၼ်ႈတႃႇတႆးသင် “1.01³⁶⁵ = 37.78” ထႅမ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၼိုင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈဢိတ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ၵေႃႈၸၢင်ႈပဵၼ်ၽွၼ်းလီပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းတၢင်းၼမ် ယဝ်ႉ

ဝၢၼ်ႈႁဝ်းမိူင်းႁဝ်းယၢမ်းလဵဝ်ယင်းမီးပၼ်ႁႃတင်းၼမ်လူဝ်ႇၵႄႈ တိုၵ်ႉပႂ်ႉထႃႈၽူႈၶတ်းၸႂ် ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလုၵ်ႉႁၵ်ႉမႄႈမိူင်းတႆး မႃးၸွႆႈထႅမ်ယူႇဢေႃႈ။ ၵူၼ်းလၢတ်ႈမၼ်းတႄႉမီးၼမ်ၼႃႇယဝ်ႉ လူဝ်ႇၵူၼ်းၶတ်းႁႅင်းလူင်းမိုဝ်းႁဵတ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ တွၼ်ႈတႃႈ “ၽူႈလိူၵ်ႈသၢင်ႈၵၢၼ်ထိူၵ်ႈႁဵတ်းထိူၵ်ႈပဵၼ် ၽႃႈပႅတ်ႈၵၢၼ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈပဵၼ်” ၼၼ်ႉ ယူႈတီႈလႂ်ၵေႃႈၶႃႈႁဝ်းဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ် သေယိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်တၢင်ၵူၼ်းတၢင်းၼမ်ယူႇတႃႇသေႇ။

ၼေႃႇသႅင်ၾႃႉ

ၽူႈၵွၼ်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇ IT

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

ၽူးမိူင်း

ၶႃႈႁဝ်းၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈသိုဝ်ႇ လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်မိူဝ်ႈၼႂ်းပီ 2004 တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၵူၼ်း ၼုမ်ႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး SSSNY ဝဵင်းၵဵင်မႆႇ၊ ၽူႈပၼ်ပၢင်သွၼ်တႄႉ ပဵၼ်လုင်းသႅင်ၸိုၼ်ႈ (သၶႁ)၊ လုင်းသၶႁ သွၼ်ပၼ်လွင်ႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇဢၼ်တွင်းလႆႈလီတႄႉ 5Ws 1H (Who, What, When, Where, Why and How?) ၶၢဝ်ႇၼိုင်ႈႁူဝ်ၼႆႉတေလႆႈမီး (ပ 6 တူဝ်) မိူၼ်ၼင်ႇ ပဵၼ်ၽႂ်၊ ပဵၼ်သင်၊ ပဵၼ်မိူဝ်ႈလႂ်၊ ပဵၼ်တီႈလႂ်၊ ပဵၼ်ၵွပ်ႈသင် လႆႈ ပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၼႆယဝ်ႉ။ 

ၼႂ်းပီ 2005 သမ်ႉဝၢႆးသေယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ် J-School (Journalism School) လႆႈၶဝ်ႈၽိုၵ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၸုမ်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈမွၵ်ႈသၢမ်လိူၼ် မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉလႆႈၽိုၵ်းလႆႈႁဵတ်း လႆႈႁဵၼ်းႁူႉဢဝ် လွင်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ လွင်ႈ တႅမ်ႈၶၢဝ်ႇ တီႈဢႃးၸၢၼ် ၶိုၼ်းသႂ် လႄႈ လုင်းသၶႁ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇငဝ်းလၢႆး ၸဵမ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ဝႃႈၼမ်ႉ ၵတ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇ ဢမ်ႇပဵင်းပေႃးလႄႈ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ သိုပ်ႇႁဵၼ်းတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ၼွၵ်ႈမိူင်း လႄႈ ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇ ၵၢၼ်ၸွမ်းၸုမ်း NGO/INGO။

မိူဝ်ႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းတီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၼွၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဵမ် B.A တေႃႇပေႃးယဝ်ႉ M.A. ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ လႆႈတင်းၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ (scholarship) လႄႈ တိုၼ်းဝႆႉၵတိသိတ်ႉၸႃႇဝႃႈ ၽူႈတႅမ်ႈ လိၵ်ႈ ထုၵ်ႇၼီႈတႆး။ 

ၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈဝႃႈလူဝ်ႇတႅၼ်းၼီႈတႆးၼႆၸိုင် ၸဝ်ႈငိုၼ်းတိုၼ်းဢၼ်ၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၶဝ် မီးလွင်ႈမုင်ႈမွင်းတီႈလုၵ်ႈႁဵၼ်း ပေႃးႁဵၼ်းယဝ်ႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းမိူင်း မိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢၼ်လႆႈႁပ်ႉလွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်လွင်ႈပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၼႃႇ လႄႈ လႆႈႁပ်ႉ ယွၼ်ႉဝႃႈပဵၼ်တႆးၼိုင်ႈၵေႃႉလႆႈႁပ်ႉၵူၺ်း၊ ဢၼ်ၸဝ်ႈငိုၼ်းၶဝ်ပၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်တူၺ်းတီႈလွင်ႈ ၽဵင်ႇပဵင်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ ယၢင်း လႄႈ တႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။

မိူဝ်ႈငဝ်းလၢႆးလႄႈ တိုဝ်ႉတၢင်းပၼ်ၼၼ်ႉ တိုၼ်းၶႂ်ႈပွၵ်ႈမႃးမိူင်းတႆး မႃးႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇတႆး “ၼင်ႇၼူၵ်ႉ ၸွၵ်ႇပေႉလႅမ်ႈၶႃး ၸၢင်ႉငႃးပေႉတုမ်မႆႉ” ၼႆၼၼ်ႉ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၼူၵ်ႉၸွၵ်ႇပေႉ မဵတ်ႉငႃး ၵူၺ်းၵေႃႈ တိုၼ်းပေႉၸႂ် ဝႃႈၼင်ႇၼႆ။ 

မိူဝ်ႈပီ 2019 ၼႆႉ မီးသုၼ်ႇတိုဝ်ႉတၢင်းလီ လႄႈ လႆႈမႃးၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸွမ်းၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၶိုၼ်း ဢၼ်ပၵ်းလုမ်း တီႈဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး လႆႈဝႃႈပွၵ်ႈမႃးယူႇမိူင်းတႆး ၸွမ်းၼင်ႇၵၢင်ၸႂ်မုင်ႈမွင်းဝႆႉ။ ဢၼ်ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ၾၢႆႇၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပေႃးတေပဵၼ်သုၼ်ၵႅၼ်ၵၢင် ၶေႃႈမုလ်း ႁႂ်ႈပေႃးမီးၶေႃႈမုလ်း ၵပ်းၵၢႆႇမိူင်းတႆး ၼင်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တႅမ်ႈပွင်ႈၵႂၢမ်း တႃႇၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇမႅၵ်ႉၵႃႊၸိၼ်ႊ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၽူးမိူင်း
ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

မိူဝ်ႈၶႃႈယဝ်ႉၵၢၼ်ႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် တီႈၵဵင်းမႆႇယဝ်ႉ ဢၼ်ၶႃႈႁဝ်းဝူၼ်ႉ လႄႈ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉတႄႉ ၶႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် ဢၼ်တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီတႃႇၵူၼ်းတင်းၼမ်၊ ၶႂ်ႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႆ  မီးဝႆႉၼႂ်း ၸႂ်တႃႇသေႇ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် လႄႈ ဝႆၢးယဝ်ႉၸၼ်ႉၸွမ်ယဝ်ႉ ၵၢၼ်ဢၼ်ၶႃႈႁႃၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ် ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း သေတႃႉ တႃႇၶဝ်ႈမႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇၼႆၼၼ်ႉတႄႉ ၶႃႈႁဝ်းဢမ်ႇတွၼ်ႉဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈမႃးသေပွၵ်ႈ။

မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၶႃႈဝူၼ်ႉဝႃႈ ၶၢဝ်ႇၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ လွင်ႈလီယုမ်ႇယမ်မီးဢေႇၼႃႇ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းၵမ်ႈၼမ်ၼႆႉ လႆႈႁပ်ႉတၢင်းၸွႆႈထႅမ်တီႈၽူႈမီးဢႃႇၼႃႇသေ တေလႆႈတႅမ်ႈၶၢဝ်ႇ ႁဵတ်းၸွမ်းၶေႃႈၸီႉသင်ႇတီႈ ၸဝ်ႈငိုၼ်း ၶဝ်ၵူၺ်းၼႆ။ 

ၽိူဝ်ႇမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းပိုၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပႆၢးဝူၼ်ႉၶႃႈလႆႈလႅၵ်ႈလႆၢႈမႃး၊ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇဢဝ် တၢင်းၵမ်ႉၸွႆႈတီႈၽူႈမီးဢႃႇၼႃႇ၊ ၸုမ်းငိုၼ်းလမ် ငိုၼ်းသႃးၶဝ်။ ၸဝ်ႈတႃႇၼႃႉ ၸိူဝ်းၵမ်ႉၸွႆ ၵမ်ႉထႅမ် ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပဵၼ်ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ် ယႃႇႁႂ်ႈၵူၼ်းတေႃႇၵူၼ်းပေႉၵိၼ်လူလၢႆၵၼ်၊ ပဵၼ်ၸုမ်းၸိူဝ်းၸွႆႈထႅမ် ႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း ပဵၼ်ထမ်း။

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵၢင် ၸုၵ်းတႃႇၵူၼ်းမိူင်း ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းတႃႇၵူၼ်းမိူင်း၊  လႆၢးႁဵတ်းၵၢၼ် လႄႈ လွၵ်းၸုၵ်း ၵေႃႈ ယူႇမၼ်ႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ပဵၼ်ၸုမ်းၶၢဝ်ႇသၢႆၵၢင်လႄႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်း မႃးယူႇတႃႇသေႇၼႆ ၶႃႈၸင်ႇပွင်ႇၸႂ်မႃး။

တင်ႈတႄႇၶႃႈၶဝ်ႈမႃး ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၼႂ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်းလၢႆလိူၼ်ၼႆႉ ၶႃႈႁဝ်းလႆႈႁဵၼ်းႁူႉ လႆၢလွင်ႈလႆၢပိူင်၊ ၼႃႈၵၢၼ်ၶႃႈ ပဵၼ်ၾၢႆႇၵဵပ်းၶေႃႈမုလ်း ႁႂ်ႈၶဝ်ႈပၵ်းၶဝ်ႈပိူင် လႄႈ ၼႃႈၵၢၼ်ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မီးသင်လၢႆလၢႆ ၼႆ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶႃႈ တိူဝ်းပွင်ႇၸႂ်မႃး။ ၶေႃႈမုလ်းၵေႃႈ ယွၼ်ႉၵဵဝ်ႇၵပ်းၸိုင်ႈတႆး ႁဝ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈလႄႈ ၵႃႈၶၼ်ၶေႃႈမုလ်း ၼမ်ႉၼၵ်းၶေႃႈမုလ်းၵေႃႈ တိူဝ်းႁူႉမႃးလိူဝ်သေမိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၶႃႈတႄႉ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းသေဢမ်ႇၵႃး ၼႂ်းမူႇၼႂ်းၸုမ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇယႅၵ်ႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈ/ယိင်း/ၸႆၢး  ၵူႈၵေႃႉမီးသုၼ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်။ တွၼ်ႈတႃႇၶႃႈ ၵေႃႈ လႆႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူၼ်ၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၵူႈၵေႃႈ ႁၵ်ႉၵၼ် မိူၼ်ပီႈ မိူၼ်ၼွင်ႉ မေႃၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်၊ မေႃတိုတ်ႉတၢႆးၵၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈမူၼ်ႈၸွမ်းၼႃႈၵၢၼ်ၽႂ်မၼ်း၊ မီးၸႂ်ႁၵ်ႉၼႃႈၵၢၼ်ၽႂ်မၼ်း – ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈလီတႃႇမူႇၸုမ်းတႄႉတႄႉ။

ၵၢၼ်ပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵေႃႈ မီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႆၢလွင်ႈလႆၢတၢင်း၊ မၢင်ပွၵ်ႈတႃႇတေလႆႈၶေႃႈမုလ်း ၶၢဝ်ႇၼိုင်ႈ ႁူဝ်ၼၼ်ႉမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလွင်ႈငႆၢႈ၊ ပေႃးဢမ်ႇတိုတ်ႉတၢႆးၵၼ် သေႁဵတ်းၵၢၼ် ပေႃးဢမ်ႇမီးလွင်ႈပွင်ႇၸႂ်ၵၼ်ၼႆၸိုင် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၵေႃႈတေဢမ်ႇမီးတၢင်းသိူဝ်းၸႂ်။

ၵူၺ်းၵႃႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉမီးလွင်ႈပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ်ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၵူႈၵေႃႉသေ ၸွႆႈႁႃတၢင်းၵႄႈလိတ်ႈ လွင်ႈၶွင်ႉ ၶမ်ပၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ယူႇသေႇသေႇ၊ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၵူႈၵေႃႉၵေႃႈ  လႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်း လႆႈႁပ်ႉသုၼ်ႇလၢတ်ႈ ၸႃ ၽဵင်ႇပဵင်း ၵၢၼ်ၵူႈၵေႃႉ။

သႅင်သႃႇ

မွၵ်ႇမူဝ်ႁဵဝ်းၶမ်း (12/12/2019)

ပေႃးတေထၢမ်ဝႃႈ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ “ႁဵဝ်းၶမ်း” မႃးပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ​​ၼႂ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆ မိူဝ်ႈတႄႇ မႃးၶဝ်ႈၵၢၼ် တွပ်ႇယၢပ်ႇတႄႉတႄႉၶႃႈ။ ယၢမ်းလဵဝ်ႈတႄႉ “ႁဵဝ်းၶမ်း” တွပ်ႇလႆႈတဵမ် သူပ်းတဵမ်ပၢၵ်ႇ ယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်း ဝႃသၼႃ တၢင်းသူင် ၼႃႈၵၢၼ် ၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈသၢင်ႈသေ ၶေႃႈထၢမ်ဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈတွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉသိပ်း၊ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးယဝ်ႉၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ်တိုၼ်းတေ တွပ်ႇယၢပ်ႇယူႇ ၼႆ “ႁဵဝ်းၶမ်း” ယုမ်ႇယမ်ယူႇ။ မိူဝ်ႈ “ႁဵဝ်းၶမ်း” တိုၵ်ႉယဝ်ႉႁဵၼ်း ပိူၼ်ႈထၢမ်ဝႃႈ ​​ပေႃး “ႁဵဝ်းၶမ်း” ယဝ်ႉၸၼ်ႉ ၸွမ်ယဝ်ႉ ၶႂ်ႈပဵၼ်သင်ၼႆ “ႁဵဝ်းၶမ်း” တွပ်ႇ​​ၵႂၢမ်းထၢမ်ဢၼ်ၼႆႉတိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ ယုမ်ႉသေ မိတ်းၼႃႈ ၵႂႃႇၵႂႃႇမႃးမႃး ယၢႆးႁူဝ်ၶူတ်ႉၶူတ်ႉ  ယဝ်ႉၵႂႃႇလၢႆလၢႆၵူၺ်း။

ၸိူဝ်းၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတၢင်းၽိတ်းႁဝ်းၶႃႈ တိုၼ်းတေပဵၼ်ၵွပ်ႈ ပၢႆးပိင်ႇၺႃႇမိူင်းႁဝ်း၊  ၵၢပ်ႇပၢၼ် မိူင်းႁဝ်း၊ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၽုၵ်ႇၾင်ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တင်ႈတႄႇလဵၵ်ႉ ဝႃႈၶႂ်ႈႁဵတ်းသင်၊ ၶူးသွၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇ တႄႇသူၼ်းဢီးတၢင်ႇတၢင်းပၼ် တင်ႈတႄႇပၢၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ ။ ပၢႆးပၢႆးပိင်ႇၺႃႈ မိူင်းႁဝ်း ဢမ်ႈမီးတႃႈမုင်ႈ တႃႇဝႃသၼႃႇ ဢၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈပဵၼ်လႄႈ ယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်း ႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူး မႃးၵေႃႈ  ႁႃၵၢၼ်ဢၼ်မႅၼ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇယၢပ်ႇ။ လိၵ်ႈၵေႃႈ ဢၢၼ်ႇဢူမ်သူပ်းမႃးလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပႃးၸႂ်ဢၼ်လႂ်တႄႉတႄႉ၊ မေႃႁဵတ်းၵၢၼ်သင်တႄႉတႄႉ ထၢမ်တူဝ်ၵဝ်ႇၶိုၼ်းၵေႃႈ  ႁူႉတိုၼ်း တွပ်ႇယၢပ်ႇ၊ ယွၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈၶတ်းႁၢင်ႁိူဝ်း ဢမ်ႇလႆႈၼႅၼ်ႉတႃႈတၢင်း ၸိူဝ်းၶႂ်ႈႁဵတ်းၶႂ်ႈပဵၼ်မႃး။

လွင်ႈ “ႁဵဝ်းၶမ်း”  လႆႈၽႅဝ်မႃး ၼႂ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈတႄႉ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ “ႁဵဝ်းၶမ်း” ႁဵၼ်းယဝ်ႉၸၼ်ႉၸွမ် လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးမႃးယဝ်ႉ ၽွင်းတိုၵ်ႉဝူၼ်ႉၶိုၼ်ႈဝူၼ်ႉလွင်ႈ –

• တေၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းထႅင်ႈႁႃႉ​​?  
• တေႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႃႉ?​​
• ပေႃးႁဵတ်းၵၢၼ်သမ်ႉ​​တေႁဵတ်းၵၢၼ်သင်?

ပေႃးပဵၼ်ၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵေႃႈ သမ်ႉဢမ်ႇၶႂ်ႈႁဵတ်း။ မိူဝ်ႈပႆႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ“ႁဵဝ်းၶမ်း”  ၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်း ယူႇလၢႆလၢႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃႉၶႅပ်းႁၢင်ႈလဵၼ်ႈ၊ ပေႃႉvideo လဵၼ်ႈ၊ တတ်း​​တေႃႇလဵၼ်ႈ၊ တၢင်ႇလဵၼ်ႈ၊ ၸႂ်ဢမ်ႇႁူႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈႁဵတ်း ၶႂ်ႈႁဵၼ်း ၶႂ်ႈပေႃႉ ၶႂ်ႈထၢႆႇ Documentary ၾိင်ႈ တိုၼ်းသၽႃဝ လႄႈ ႁဵတ်းလဵၼ်ႈ ႁဵတ်းလေႃႈ ယူႇတွၵ်ႉတွၵ်ႉတႅၵ်ႉတႅၵ်ႉ ႁဵတ်းၼၼ်။

ယူႇၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်သေ ဝၼ်းၼိုင်ႈ “ႁဵဝ်းၶမ်း”  လႆႈႁၼ် ၼႂ်း Facebook  ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇႁႃၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႃႈတီႈ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇႁၢင်ႈတူင်ႉ (Video  Reporter) ၼႆ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ “ႁဵဝ်းၶမ်း”    ယင်းပႆႇပွင်ႇၸႂ် လီလီလူးၵွၼ်ႇ ဝႃႈပဵၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ (သတၢင်းထႃႇၼ) ။ ဢၼ်လႆႈႁူႉ တႄႉ လူဝ်ႇမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ မေႃထၢႆႇႁၢင်ႈ၊ ႁၢင်ႈတူင်ႉ၊ မေႃတတ်း​​တေႃႇ Video ၊ တီႈတေလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ပဵၼ်ၼႂ်းဝဵင်းတူၼ်ႈတီး – ၸိူဝ်းၼႆႉ ဝူၼ်ႉဝႃႈ လႅပ်ႈသၢင်ႇထုၵ်ႇတင်း “ႁဵဝ်းၶမ်း”  လႄႈ ၸင်ႇၵႂႃႇၸၢမ်း တၢင်ႇတူၺ်း၊ ယွၼ်းတူၺ်းၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉမႃး။

ၵူၼ်းမႃးယွၼ်းၵၢၼ် ၵူႈၶႅင်ႇ “ႁဵဝ်းၶမ်း” ၵေႃႈ သမ်ႉလႅပ်ႈဢမ်ႇပေႃးၼမ်လႄႈႁိုဝ် ၾၢႆႇလုမ်း ၸုမ်းၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၵေႃႈ ႁပ်ႉဢဝ် “ႁဵဝ်းၶမ်း”  ပဵၼ်လုၵ်ႈၸုမ်းမႃး ပၼ်ၼႃႈတီႈ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ႁၢင်ႈတူင်ႉမႃး ၼၼ်ႉၶႃႈၼႃႇ။

တီႈတႄႉ မိူဝ်ႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ႁွင်ႉၵူၼ်းၼၼ်ႉ ပႃးဝႆႉဝႃႈ ၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ လူဝ်ႇပဵၼ် ၵူၼ်းမေႃလိၵ်ႈတႆး/လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ ။ “ႁဵဝ်းၶမ်း”  ၵေႃႈ ဝူၼ်ႉဝႃႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မေႃလိၵ်ႈတႆးယူႇ ၊ ယွၼ်ႉဝႃႈ မိူဝ်ႈၵေႃႉလဵၵ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈႁဵၼ်း ယၢမ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈတႆးမႃးယူႇၼႆ။ ၽိူဝ်ႇမႃးႁဵတ်းၵၢၼ် လႆႈႁူႉဝႃႈတူဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁႅင်းဢႄႈ ၾၢႆႇတႅမ်ႈ ၾၢႆႇလၢတ်ႈ လိၵ်ႈတႆး ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းၶႃႈတႄႉတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ဢၢၼ်းၼႃႇၵဵင်ၸႂ် ၽူႈႁပ်ႉၶႃႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်တႄႉတႄႉ သေဢမ်ႇၵႃး ဢၢၼ်းၼႃႇပႃး ၽူႈၵုမ်းထတ်းၵၢၼ်ဢၼ် “ႁဵဝ်းၶမ်း”  ႁပ်ႉတႄႉတႄႉၶႃႈ ။

ၵူၺ်းၵႃႈယိၼ်းၸူမ်းတီႈပၼ်တိုဝ်ႉတၢင်းလႆႈမႃး လဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်မႂ်ႇမႂ်ႇ လႆႈတူဝ်ထူပ်းမႂ်ႇမႂ်ႇ။ လႆႈႁူႉဝႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ် သင်ၵေႃႈမၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ။ ၽိူဝ်ႇ “ႁဵဝ်းၶမ်း” ၶဝ်ႈၵၢၼ်၊ လူင်းၵၢၼ်မႃးတႄႉတႄႉ ၶွင်သမ်ႉလႆႈ ႁူႉဝႃႈတူဝ်ၵဝ်တေလႆႈပဵၼ် (သတၢင်းထွၵ်ႈ) ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ တေလႆႈလူင်းပိူၼ်ႉတီႈၼႆလႄႈ တုၵ်းၸႂ် လူင်လၢင်ၵႂႃႇဝႆႉယူႇဢိတ်းဢိတ်း။

မိူဝ်ႈ “ႁဵဝ်းၶမ်း” ပႆႇမႃးထိုင် ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တူဝ် “ႁဵဝ်းၶမ်း”  ၵေႃႈ မိူၼ်ႁၢင်ႈၸင်းၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇဝႆႉ၊ ယွၼ်ႉဝႃႈယူႇတၢင်းၼွၵ်ႈသေ တူၺ်းၵူၺ်း ႁဝ်းဢမ်ႇႁူႉ ႁၼ်ဝႃႈ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ႁႃၶၢဝ်ႇ ၸွပ်ႇႁူႉၸွပ်ႇႁၼ် ၶေႃႈမုလ်းၶၢဝ်ႇ၊ တင်ႈၸႂ်ထၢမ် ဢၼ် ပိူၼ်ႈဢမ်ႇၶႂ်ႈတွပ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ လွမ်မိူၼ်ႁၢင်ႈပႅင်းၸင်းၼႃႈၵၢၼ် ၼႆႉဝႆႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ၽိူဝ်ႇ “ႁဵဝ်းၶမ်း” လႆႈမႃးပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇယဝ်ႉ “ႁဵဝ်းၶမ်း” မေႃႁၼ်ၸႂ် ၽဝ ၵူၼ်းႁႃၶၢဝ်ႇ တႅမ်ႈ ၶၢဝ်ႇ လၢတ်ႈၶၢဝ်ႇမႃး။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်ဢၼ်လူႉ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပေႃး ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ဢမ်ႇႁူႉလီလီ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတႅမ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶႂ်ႈၼႄပိူၼ်ႈလႆႈလီလီ။ မၼ်းပဵၼ်ၼႃႈၵၢၼ်သိုဝ်ႇ၊ ပဵၼ်ပိူင်သိုဝ်ႇ၊ ဢၼ်ၵူၼ်း မိူင်းထုၵ်ႇႁူႉထုၵ်ႇႁၼ်  တိုၼ်းလူဝ်ႇလႆႈထၢမ်။

တလဵဝ် ယင်းမေႃၸႂ်လဵၵ်ႉ မႃးဝႃႈ ပေႃးႁဝ်းၵႂႃႇထၢမ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ႁၢတ်ႈႁၢႆး သႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇ ယိင်းၸၢႆးႁဝ်း ဢမ်ႇၶႂ်ႈတွပ်ႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈလၢတ်ႈ ၵူဝ်ၵူဝ် ဢၢႆဢၢႆ ၵွင်ႈထၢႆႇ မၢႆႊၶရူဝ်ႊၾူၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၸႂ် ဢမ်ႇ လီၸွမ်း၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၸိူဝ်းၶဝ် ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် မေႃတွပ်ႇမေႃလၢတ်ႈ လူၺ်ႈ ပိူင်ပဵၼ် ပိူင်မီး။

ၽဝ ႁဝ်းၶႃႈ ပၢၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ၼႂ်းဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းၶႃႈယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ မၢင်ႇပွၵ်ႈၵေႃႈၺႃးပိူၼ်ႈပၢႆႈ ၊ မၢင်ႇ ပွၵ်ႈၵေႃႈၺႃးလႃႇ၊ မၢင်ႇပွၵ်ႈၵေႃႈၺႃးလိုပ်ႈဢွၵ်ႇပၢင်၊ မၢင်ႇပွၵ်ႈၵေႃႈ ႁၢမ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၶဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး၊ ၸႂ်လဵၵ်ႉယူႇ ၸႂ်တူၵ်းယူႇ ပဵၼ်ၵမ်းပဵၼ်ၵမ်း ၊ ပွင်ႇဝႃႈ ၽူႈၼမ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ ၽူႈၼမ်း မူႇၸုမ်း ယင်းပႆႇပွင်ႇ ၸႂ်ၼိူဝ် ၼႃႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ။

မီးယူႇဝၼ်းၼိုင်ႈ  “ႁဵဝ်းၶမ်း” လႆႈၵႂႃႇဢဝ်ၶၢဝ်ႇ တႃႇတေႁဵတ်း Documentary ၶဝ်ႈတမ်ငႃး (ၶဝ်ႈပုၵ်း) ပဵၼ်ဢၼ်မူၼ်ႈသိူဝ်းၸႂ်တႄႉတႄႉ၊ ပဵၼ်လိူင်ႈဢွၼ်ႇဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်လႆႈမႃးႁဵတ်း။

တႄႇၼၼ်ႉမႃး  “ႁဵဝ်းၶမ်း” ပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ၵၢၼ်လဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇ ဢၼ်  “ႁဵဝ်းၶမ်း” ႁဵတ်းယူႇၼႆႉ တႃႇတူဝ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းႁူႉ၊ ယူႇလၢႆဢမ်ႇလႆႈ လႆႈႁဵၼ်းႁႃ တၢင်းႁူႉ ယူႇၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း။ ၵၢၼ်ဢၼ်ႁဵတ်းယူႇ ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်တၢင်ႇၽိုၼ် လွင်ႈတႆး ၵိုၵ်းပိုၼ်းတႆး ၶိူဝ်းတႆး မိူင်းတႆး ႁဝ်း ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၼမ်​​ၵေႃႈ​​ တိုၼ်းဢမ်ႇဢေႇ မၼ်ႈၸႂ်မႃးၼင်ႇၼႆ။

​​ၵွပ်ႈၼၼ် ​​ပေႃးမႃးထၢမ်  “ႁဵဝ်းၶမ်း” ယၢမ်းလဵဝ်ဝႃႈ ‘ ႁဵတ်းသင်မႃးပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ၼႂ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈ တွႆႇႁွၵ်ႈ ? ၼႆ “ႁဵဝ်းၶမ်း” တွပ်ႇလႆႈတဵမ်သူပ်း တဵမ်ပၢၵ်ႇဝႃႈ – “ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ၶႆႈႁူပ်ႉထူပ်း လွင်ႈပဵၼ်ယူႇ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းပဵၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ် ၊ “ႁဵဝ်းၶမ်း” တေႁဵတ်းႁိုဝ်ပၼ်တၢင်းႁူႉၸိူဝ်းၶဝ်၊ ၶဝ်ထုၵ်ႇလီႁူႉသင် ၊ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းမိူင်းပိုတ်ႇလၢတ်ႈ ၵႂၢမ်းၼႂ်းဢူၵ်းၼႂ်းၸႂ် တႃႇလႆႈလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းပဵၼ်ထမ်း ယႃႇႁႂ်ႈၽႂ်လႆႈယဵပ်ႇယမ်ႈလူလၢႆ ” – ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ  “ႁဵဝ်းၶမ်း” ၵျေႃႇၸႂ်မိူဝ်ႈလႆႈဢၢၼ်ႇၶၢဝ်ႇ လႆႈႁပ်ႉႁူႉလွင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းတႆးႁဝ်း​​တေႃႇလဵဝ် ပဵၼ်ၸိူင်ႉ မီးၸိူင်ႉႁိုဝ် – ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶိုတ်းတၼ်းၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း။  “ႁဵဝ်းၶမ်း”  ၵေႃႈ မၼ်ႈၸႂ်ၸွမ်း ဢဝ်ၵုင် မုၼ်ၸွမ်း၊ ပဵင်း​​ပေႃးၸႂ်ၸွမ်း တီႈလႆႈပဵၼ်ႇ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈသေ လႆႈထႅမ်ၵၢၼ် ၼႃႈဝၢၼ်ႈတႃ မိူင်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်းမႃး။ ႁႃၶၢဝ်ႇ တႅမ်ႈၶၢဝ်ႇ တတ်းတေႃႇၶၢဝ်ႇ မႃး ဝၼ်းယဝ်ႉဝၼ်း သေ ၶၢဝ်းယၢမ်း “ႁဵဝ်းၶမ်း”  ႁပ်ႉၼႃႈၵၢၼ်ၼႂ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈမႃး ပေႃးၸမ်မႃး သွင်ပီယဝ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။

“ႁဵဝ်းၶမ်း” လႆႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းၶိုၼ်းသေဢမ်ႇၵႃး လႆႈတၢင်းႁူႉတၢင်းမေႃၼမ်၊ မေႃႁၵ်ႉၾိင်ႈတိုၼ်းသၽႃဝမႃး၊ ပေႃးမီးလွင်ႈဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်းပဵၼ်ထမ်း ပိူၼ်ႈပေႉၵိၼ်လူလၢႆ ၼိူဝ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းမႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇၵျိူၵ်ႇ ၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း လႆႈႁပ်ႉပူၺ်ႈ သုၼ်ႇလႆႈၽဵင်ႇပဵင်းပဵၼ်ထမ်း မႃး။ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယိၼ်းၸူမ်းထိုင် ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ယိၼ်းၸုမ်းထိုင် ၶူးၵူႈၵေႃႉၵေႃႉ ဢၼ် ဝႆႉၶၢဝ်းယၢမ်းသေ သွၼ်ပၼ်ၵၢၼ် “ႁဵဝ်းၶမ်း” မႃး။

ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈ ယိၼ်းၸူမ်းတႄႉၸူမ်းဝႃႈ ထိုင်ၽူႈႁပ်ႉပၼ်ႁႅင်း ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ႁပ်ႉပၼ်ႁႅင်း  “ႁဵဝ်းၶမ်း” မႃး။ သင်မီးတီႈၽိတ်း တီႈပိူင်ႈၵေႃႈ ဝႆႉ “ႁဵဝ်းၶမ်း” မိူၼ်ၼွင်ႉမိူၼ်ၼုင်ႈ မိူၼ်လုၵ်ႈ မိူၼ်လၢၼ် သေ ၸွႆႈထႅမ်မူၼ်ႉမႄး ပၼ်ၶၢဝ်ႇ ပၼ်ငၢဝ်း ႁႂ်ႈ  “ႁဵဝ်းၶမ်း”  လႆႈႁပ်ႉႁူႉ သိုပ်ႇပိုၼ်ၽႄႈ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းပၼ် ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၵႂႃႇလႆႈ ထႅင်ႈၶၢဝ်းယၢဝ်းသေ ၵမ်းၶႃႈ။

ၼပ်ႉယမ်ယႂ်ႇၼမ်သေ

ၼၢင်းမွၵ်ႇမူဝ် ႁဵဝ်းၶမ်း

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

ၸၢႆးယွတ်ႈၶမ်း/ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ 

တႆးႁွတ်ႈမိူင်းၶႄႇ ႁူမ်ႈၵၼ် ၵမ်ႉထႅမ်တႃႇသၢင်ႈလုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈထႅင်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ် တႃႇငိုၼ်းၶႄႇ 4,310 ယႂၼ် (မႅၼ်ႈငိုၼ်းမၢၼ်ႈ ၵဝ်ႈသႅၼ်သွင်မိုၼ်ႇပၢႆ)။

ၼႂ်းလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ တင်း လိူၼ်ဢေႃႊၵတ်ႊသ် 2019 ပူၼ်ႉမႃးၼႆႉ ယူႇတီႈၸုမ်းတႆးၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွႆႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လႆႈသိုပ်ႇ ၵမ်ႉထႅမ် တႃႇသၢင်ႈလုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တီႈဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း လႆႈၵမ်ႉထႅမ်ထႅင်ႈငိုၼ်းၶႄႇ တင်းမူတ်း 4,310 ယႂၼ်။  

သဵၼ်ႈမၢႆ ၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ် ၸေႇတၼႃႇ ဢၼ်လႆႈၵမ်ႉထႅမ်မႃး တီႈၸုမ်းတႆးၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွႆႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တႃႇၵမ်ႉထႅမ် ၵမ်ႉ ဢုတ်ႇတွႆႇႁွၵ်ႈ ၸွႆႈမဵတ်ႉႁိၼ်မဵတ်ႉသၢႆး ႁူမ်ႈသၢင်ႈပၢႆးတႃႇသိုဝ်ႇၸိုင်ႈတႆး လုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈမိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊၼၼ်ႉ သမ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸၢႆးဢူး – ၼွင်ႉသဵဝ်ၶမ်း ၼမ်ႉၶမ်း (ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းမိူင်းၶႄႇ) တႃႇငိုၼ်းၶႄႇ 30 ယႂၼ်။ ဢေးၼၢင်း၊ ၸၢႆးမွၼ်း ၼေႃႇ၊ ၸၢႆးဢွၼ်ႇၶိူဝ်း ႁူဝ် ၶၢႆးၼမ်ႉလၼ်ႈ 50 ယႂၼ်၊ ၸၢႆးၶမ်းလူႇ – ၼၢင်းလႃႉဢေး ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ မိူင်းတဵမ် 500 ယႂၼ်၊ ဢၢႆႈပေႃႇ မိူင်းပေႃႇ 100 ယႂၼ်၊ ပႃႈၶမ်းမူၼ်ႇ မၢၼ်ႈၼွင်မူၼ်း ထုင်ႉလွႆႁူဝ်သိူဝ် 200 ယႂၼ်၊ ပႃႈယိင်း မၢၼ်ႈၼႃးလူင် ဢိူင်ႇထုင်ႉလွႆႁူဝ်သိူဝ် 50 ယႂၼ်၊ ၸၢႆးသၢင်ႇၵျေႃႇ သၢႆၸေႊလၢၼ်ႉ 200 ယႂၼ်၊ လုင်းသၢင်ႇဢၢႆႈၶဝ်ပေႃႈမႄႈ လုၵ်ႈတင်း ႁိူၼ်း မၢၼ်ႈသွၼ်း 200 ယႂၼ်၊ ၸၢႆးထုၼ်း – ၼၢင်းထေး မိူင်းမၢဝ်း 100 ယႂၼ်၊ ယိင်းတႆးယၢၼ်မိူင်း 30 ယႂၼ်၊ ၸုမ်းၼၢင်း လႅဝ်းလႄႈ ၸၢႆးၶွၼ်မၢဝ်း ထုင်ႉ မၢဝ်း 100 ယႂၼ်၊ ၶိူဝ်းမိူင်း မိူင်းသူႈ 30 ယႂၼ်၊ ၶိူဝ်းလႅင်း သီႇပေႃႉ 10 ယႂၼ်၊ ၼၢၼ်သင် ဝၢၼ်ႈၵွၵ်ႇ မိူင်းမႃႉ 20 ယႂၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။  

မိူဝ်ႈၼႂ်းဢေႃႊၵတ်ႊသ်သမ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၼၢင်းလႅင်းဢေး သၢင်ႇႁၢႆး 50 ယႂၼ်၊ သိူဝ်ထိူၼ်ႇ ၼမ်ႉၶမ်း 40 ယႂၼ်၊ ၸၢႆးသၢင်ႇ ၼုမ်ႇ ဝၢၼ်ႈၵျွင်း ၼွင်ၽႃ တၢင်ႉယၢၼ်း 500 ယႂၼ်။ မိူဝ်ႈလိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊၿိူဝ်ႊ 2019 သမ်ႉ ၸၢႆးလူင်ၸၢႆး သိပ်းသွင်ပၼ်း ၼႃး လႆႈၵမ်ႉထႅမ်ၶဝ်ႈမႃးထႅင်ႈ တႃႇငိုၼ်းၶႄႇ 2,000 ယႂၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ။ 

သင်ဝႃႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးလႄႈ ႁႅင်းၵၢၼ်တႆး ဢၼ်ယူႇဝႆႉၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ ၶႂ်ႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ၼႆၸိုင် ၵပ်းသိုပ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းတွင်ႈထၢမ် လႆႈတီႈ ၼွင်ႉလၢဝ် မၢႆ Wechat ID: Nonglao758758 ၵူႈၶၢဝ်း ဝႃႈၼႆ။ 

ယူႇတီႈၸုမ်းတႆးၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸွႆႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႆႉ လႆႈၵမ်ႉထႅမ်တႃႇသၢင်ႈလုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈမိူဝ်ႈလိူၼ် ဢေႊ ပရိူဝ်ႊ 2019 ၼႆႉ တႃႇငိုၼ်း 2,350 ယႂၼ်။ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင် ၼႂ်းႁၢင်လိူၼ်ၵျူႊလၢႆႊ 2019 ၼႆႉ တႃႇငိုၼ်း 1250 ယႂၼ်။ ပွၵ်ႈ ၵမ်းသၢမ်ၼႆႉသမ်ႉ ငိုၼ်းၶႄႇထႅင်ႈ 4310 ယႂၼ် ဝႃႈၼႆ။  

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉ တႃႇတေၵေႃႇသၢင်ႈလုမ်းၼႂ်းပီ 2020 တီႈဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး ၸိုင်ႈတႆးပွတ်း ၸၢၼ်း။ တေၵေႃႇသၢင်ႈတႃႇ 4 ၸၼ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉ တႃႇငိုၼ်းမၢၼ်ႈ 4 ႁဵင်သႅၼ်ပျႃး။ ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈတိုၵ်ႉႁပ်ႉငိုၼ်း ၵမ်ႉၸွႆႈတီႈၸဝ်ႈၽူႈမီးၼမ်ႉၸႂ်ယူႇ။ ယိူင်းဢၢၼ်းႁႂ်ႈပဵၼ်လုမ်းၶၢဝ်ႇတႆး ဢၼ်ပဵၼ်ၶွင်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးၵူႈၵေႃႉ။

သၢႆမွၵ်ႇႁွမ် (ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ)

ပေႃးလၢတ်ႈဝႃႈ ႁူင်းပွႆႇသဵင် “ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ” ၼႆ ပီႈပီႈၼွင်ႉၼွင်ႉဢူၺ်းၵေႃႉႁဝ်း တေႁူႉၸၵ်း ယၢမ်ႈထွမ်ႇ ၊ ယၢမ်းငိၼ်းၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်းယူႇၶႃႈၼေႃႈ? ယွၼ်ႉဝႃႈပဵၼ်ႁူင်းပွႆႇသဵင်တႆး ဢၼ် ဢမ်ႇယူႇပႃႈတႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ဢမ်ႇယူႇတႂ်ႈတပ်ႉသိုၵ်း၊ ဢမ်ႇယူႇတႂ်ႈၸုမ်းလႂ်၊ ပဵၼ်ႁူင်းပွႆႇသဵင် ဢၼ်ပဵၼ်ၶွင်ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ၸုၵ်းၾၢႆႇၵူၼ်းမိူင်းသေပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ပၼ်ပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ်ယူႇၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေပဵၼ်ႁူင်းပွႆႇသဵင် ဢၼ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းယူႇၵူႈမိုဝ်ႉဝၼ်းယဝ်ႉ ယင်းပဵၼ်ပိုၼ်ႉတီႈ ၾိုၵ်းသွၼ်ပၼ်ၽူႈၸတ်းလၢႆးၵၢၼ်မၢင်ၸိူဝ်း ပိူဝ်ႈတႃႇၸၢင်ႈပိုတ်ႇၶႂၢၵ်ႈႁူင်းပွႆႇသဵင်တႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ထႅင်ႈ လူးၵွၼ်ႇ ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ယူႇတီႈၽူႈထွမ်ႇသေ ၵမ်ႈၼမ်တေထၢင်ႇၼႂ်းၸႂ်ဝႃႈ ပဵၼ်ႁူင်းပွႆႇသဵင် ဢၼ် ယႂ်ႇလူင် မီးလၢႆလၢႆၸၼ်ႉ ၵင်ႈၽႃမၢၼ်ႇ ပေႃႈႁိူဝ်ႈလူင်ဝႆႉၼႆၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးႁွတ်ႈထိုင် ဢွင်ႈတီႈယဝ်ႉတႄႉ မၢင်ၸိူဝ်း တူၵ်းၸႂ် ။ ၸိူဝ်းၸႂ်ဢမ်ႇၶႅင်ၼၼ်ႉ ၼမ်ႉတႃ ပေႃယိုင်ႈႁူၺ်ႇၵွၼ်ႇ ဢေႃႈ။ ႁွႆးဝႃႈ ပဵၼ်ႁွင်ႈလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉဢွၼ်ႇဢိတ်းၵူၺ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁွင်ႈလဵၵ်ႉသေတႃႉ ၵၢၼ်တႄႉ ဢမ်ႇ လဵၵ်ႉ၊ ဝႆႉလဵၵ်ႉတိုၼ်းဢမ်ႇလႆႈသေဢိတ်းၼႆ ပေႃးပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ်မႃးဢႅဝ်ႇ ယဵမ်ႈထိုင်ဢွင်ႈ တီႈမၼ်း တိုၼ်းတေလႆႈႁူႉႁၼ်ထိုင်ယူႇၶႃႈ။

ၶႃႈၼၢင်းတႄႇမႃးၶဝ်ႈၵၢၼ်တီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မိူဝ်ႈပီ 2014 လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊပိူဝ်ႊ၊ မိူဝ်ႈၶႃႈၼၢင်း ပႆႇယၢမ်ႈမႃးထိုင် လုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼၼ်ႉ ၼႂ်းၸႂ်ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႈ ယၢမ်ႈထၢင်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇလၢတ်ႈၼႄပႃႈၼိူဝ်ၼၼ်ႉမႃးယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈယၢမ်းလဵဝ် တႄႉ လုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈလႄႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ပွႆႇသဵင်ဢွၼ်ႇႁဝ်းၶႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ် ႁိူၼ်းတီႈသွင် ၶွင်ၶႃႈၼၢင်းယဝ်ႉ။ လႆႈၶဝ်ႈဝၢင်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ လႆႈၶဝ်ႈႁွင်ႈပွႆႇသဵင်မိူဝ်ႈလႂ် မိူၼ်ႁၢင်ႈဢုၼ်ႇၸႂ်လူင်လၢင်ဝႆႉၶႃႈဢေႃႈ။

လုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ယႃႇပေထၢင်ႇဝႃႈယႂ်ႇလူင်ႁူင်ႁီးၶႃႈ။ ပဵၼ်ႁိူၼ်းလင်ဢၼ်ၵဝ်ႇသေ ပိူၼ်ႈၼႂ်းပွၵ်ႉ  ယွၵ်းသေပိူၼ်ႈၼႂ်းပႃႇၼၼ်ႉသေ  ယၢမ်းလဵဝ် ပိူၼ်ႈမႃးႁဵတ်းႁိူၼ်းမႂ်ႇ လင်ယႂ်ႇ ႁၢင်ႈလီ လွမ်ႉႁွပ်ႈလုမ်းႁဝ်းၶႃႈဝႆႉလႄႈ ယိင်ႈၶႅၼ်းႁၼ်ၵဝ်ႇ ႁၼ်သဝ်ႈမွင်လူင်လၢင်ဝႆႉ။

ပၢႆလိူဝ်ၵဝ်ႇသမ်ႉယူႇတႅမ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ( ႁိူၼ်းမႂ်ႇပိူၼ်ႈၼၼ်ႉထူမ်လိၼ်ၶိုၼ်ႈသုင်ပေႃးပဵင်းႁူဝ်ႉ ႁဝ်းသေၸင်ႇသၢင်ႈဝႆႉလႄႈ) ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းၾူၼ် ၼမ်ႉၸၵႃႉၼမ်ႉ သီႇၸဵင်ႇပႅတ်ႇၼႃႈ သီႇပႃႈပႅတ်ႇၾၢႆႇ လၵ်းလၢႆႇလႆၶဝ်ႈလုမ်းႁဝ်းၶႃႈမူတ်း။ မၢင်ၵမ်းပေႃးထၢင်ႇဝႃႈ လႆႈၵႂႃႇဢႅဝ်ႇ ယဵမ်ႈၼွင်ႁၢႆးယႃႈၶႃႈဢေႃႈ။

ၼမ်ႉထူမ်ႈၵူၺ်းႁႃႉၼႆ ႁိုဝ်တေၵႃးၶႃႈ။   ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလင်ႁိူၼ်းယွၵ်း ပေႃးၾူၼ်ၽွၵ်းသႂ်ႇ ၼမ်ႉပေႃးၸိုမ်းထိုင်ၵူင်။   မၢင်ႈပွၵ်ႈမၢင်လႂ် တီႈၶၢင်ႈၼၢင်းၼင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၵေႃႈ ၼမ်ႉၸိုမ်းၶဝ်ႈ ယင်းလွမ်ၵူဝ်ၾႆးၾႃႉသျွၵ်ႉယူႇႁင်းၵူၺ်း။

ႁိူၼ်းလင်ၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃး ၵႆဝၢင်းႁိူဝ်းမိၼ်ၵဵင်းမႂ်ႇ။ ပဵၼ်တီႈၵတ်းတီႈယဵၼ် မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ပဵၼ်ၵုၼ် ၵၢင်ၼႃး မုင်ႈႁၼ်တၢင်းၵႃးလဵပ်ႈဝဵင်း။ ယၢမ်းလဵဝ်ႁိမ်းၼႆႉပဵၼ်ဝၢၼ်ႈပဵၼ်ဝဵင်း ပိူၼ်ႈထူမ်ၼႃး ႁဵတ်းႁိူၼ်းႁိူၼ်းယေးမႂ်ႇပေႃးတဵမ်ၵႂႃႇမူတ်း။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသမ်ႉယုၵ်ႉ တၢင်းၶိုၼ်ႈ ၵေႃႇၵၢႆႇမႂ်ႇ သုင်လိူဝ် ပိုၼ်ႉလိၼ်ဝၢင်းႁိူၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်လုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၶၢတ်ႈယူႇဝႆႉ။   

ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ်ၸႂ်ယဵၼ်၊ ၸဝ်ႈသႅင်ၸိုၼ်ႈ သၶႁ ၊ ပီႈၸၢႆး တဵင်းႁၢၼ်ႇၶဝ် တႄႇမႃး ၶၢတ်ႈယူႇတီႈၼႆႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1997 တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။ ၽွင်းတႄႇ ယူႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁိူၼ်းၸိူဝ်ႉသၢႆၶိူဝ်းတႆး လႆႈၶၢတ်ႇယူႇၶၼ်ထုၵ်ႇၶၼ်ပေႃး၊ ဝၢႆးမႃး ၶၢႆတေႃႇ ၵၼ် ၵႂႃႇသိုပ်ႇယဝ်ႉသိုပ်ႇ –  ၽႂ်လႂ် ပဵၼ်ၵႂႃႇၸဝ်ႈၶွင်ပေႃးဢမ်ႇႁူႉၸၵ်း။

ႁိူၼ်းၸိူဝ်းမႃးၵေႃႇသၢင်ႈတင်ႈမႂ်ႇမႂ်ႇသႂ်သႂ်ႁိမ်းႁွမ်းၼႆႉၵေႃႈယွၼ်ႉဝႃႈ လႆႈယူႇႁိမ်းႁိူၼ်းထဝ်ႈ ႁိူၼ်းထဝ်ႈလူင်ႁဝ်းၼႆႉလႄႈ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇၶႂ်ႈပေႃးၸႂ်။ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၸဝ်ႈၶွင်ၶိုမ်းၵုမ်းလုမ်းလႃးတႃးသီ မႄးႁႂ်ႈႁၢင်ႈလီ ႁႂ်ႈမၼ်းၵိုင်ႇလႅပ်ႈႁိူၼ်းမႂ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉၼႆယူႇ။

ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈၶွင်ႁိူၼ်းၼႆႉၵေႃႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၶၢႆႁိူၼ်းလင်ၼႆႉဝႆႉ ၊  ၸဝ်ႈႁိူၼ်း တင်း ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တူၵ်းလူင်း ၵၼ်ဝႆႉဝႃႈ ပေႃးၸဝ်ႈႁိူၼ်းၶၢႆဢွၵ်ႇ ႁႂ်ႈလႆႈပၼ်ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ သိုပ်ႇၶၢတ်ႈယူႇ ၶၢဝ်းတၢင်း 5 လိူၼ် တႃႇႁႃတီႈယူႇမႂ်ႇ၊ ပေႃးၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ႁႃလႆႈႁိူၼ်းမႂ်ႇတႃႇၶၢတ်ႈၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈ လၢတ်ႈၸဝ်ႈႁိူၼ်းလူင်ႈၼႃႈထႃႈ 5 လိူၼ်။

ပေႃးဢဝ်ၸႂ်ႁၵ်ႉဝႃႈတႄႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်တီႈယူႇ ၽူႈၵေႃႇတင်ႈၸုမ်းႁဝ်း၊ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ႁဝ်း ၊ ၽူႈၵိုၵ်းပိုၼ်းႁဝ်း ယူႇသဝ်းမႃး ၊ ယၢမ်းလဵဝ် ႁူမ်ႈဝႃႈၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်းႁဝ်းယဝ်ႉ သေတႃႉ ဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ႁွႆးတိၼ် ႁွႆးမိုဝ်းၶဝ်ၸဝ်ႈလၢႆလၢႆ လႄႈ သမ်ႉလွမ်ပဵၼ် ပိယေႇႁိ သၢႆ ၼွင်ႇႁွႆႈတိတ်း ဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၸူးၸႂ်ၶႃႈၼၢင်းတႄႉ ပေႃးတိူဝ်ႉထီႇ သမ်ႉပေႃးၶႂ်ႈသိုဝ်ႉတၢပ်ႇပႅတ်ႈတင်းၸၼ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽဝ ၵူၼ်း ႁဵတ်း ၵၢၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇႁဝ်းၶႃႈ ၵဵပ်းငိုၼ်းတႃႇသိုဝ်ႉထီႇဢွၼ်ႇ ဝႂ်သွင်ဝႂ်ၵူၺ်းၵေႃႈ ႁၢင်ႈၶႂ်ႈၵပ်ႉ ၵိၼ်းၸႂ် ႁူးဢွၵ်ႇမၼ်းၵေႃႈ သမ်ႉၶႂ်ႈၼမ်ဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ဝႃသၼႃ သိုဝ်ႇထီႇၵေႃႈ သမ်ႉဢမ်ႇပေႃးပႃး ၵေႃႈႁင်းမၼ်း။

ယွၼ်းလၢတ်ႈၶိုၼ်းလွင်ႈႁူင်းပွႆႇသဵင်ၶိုၼ်းၽွင်ႈၵွၼ်ႇ – ႁူင်းပွႆႇသဵင်ဢွၼ်ႇႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ တႄႇမႃး မိူဝ်ႈပီ 2013 ၊ ယိူင်းဢၢၼ်းတႄႉ လႆႈလၢႆးလႂ် ႁၼ်တၢင်းလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ဢဝ်ၸႂ်ႉပဵၼ်ၶိူင်ႈသူင်ႇၶၢဝ်ႇ ႁၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇ ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ႁႂ်ႈၶၢဝ်ႇငၢဝ်းၽႄႈတိူၼ်း၊ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း လႆႈႁပ်ႉႁူႉၶၢဝ်ႇ၊ ႁႂ်ႈၽူႈပႃးၸႂ် လႆႈမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵၢၼ်ပွႆႇသဵင် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ႁွင်ႈပွႆႇသဵင်ဢွၼ်ႇႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ လႆႈငိၼ်း ၽူႈၵုမ်းထတ်းလိၵ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ယၢမ်ႈပဵၼ်တီႈၼွၼ်းၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ။ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ တေႁဵတ်းႁွင်ႈပွႆႇသဵင်ၼႆၵေႃႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၵေႃႈလႆႈပိုၼ်ႉပွႆႇပုၼ်ႈလီသုၼ်ႇတူဝ်သေ ၶၢႆႉဢွၵ်ႇယူႇတၢင်းၼွၵ်ႈ။

ယူႇတီႈၶႃႈၼၢင်းၵေႃႈ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ႁွင်ႈပွႆႇသဵင်ဢွၼ်ႇႁဝ်းၶႃႈၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈလဵၵ်ႉ ပေႃးၾူၼ်တူၵ်း ၼမ်ႉၸိုမ်း ၾူၼ်ႁူဝ်ႈ ၼႆသေတႃႉ – ယွၼ်ႉၽူႈၼမ်းႁဝ်းၶႃႈ ဢွၼ်တႄႇမႃးလူၺ်ႈႁႅင်းၸႂ် လႄႈ ၵူၼ်းဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၼႆႈသေ မေႃၵၢၼ်ပွႆႇသဵင်၊ မေႃၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၵႂႃႇၵေႃႈဢမ်ႇဢေႇ၊ ၸူဝ်ႈၶႃႈၼၢင်း မႃးယူႇၼႆႉၵူၺ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၼႆသေ ၵႂႃႇတင်ႈႁူင်းပွႆႇသဵင်ၵေႃႈဢမ်ႇယွမ်း 3 – 4 တီႈ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ၼႃႈလိၼ်ပူတ်းပွႆႇ ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ် လႆႈထွမ်ႇငိၼ်းယူႇၵမ်ႈပႃႈၼမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ တေႃႈ ဢမ်ႇသင် ပီႈၼွင်ႉၶၢင်ၵေႃႈ ယင်းမႃးႁဵၼ်းဢဝ်တီႈၼႆႈၵႂႃႇ။

မၢင်ၸိူဝ်းတေဝူၼ်ႉငၢႆႈ လၢတ်ႈငၢႆႈဝႃႈ လုမ်းသူယွၵ်းၵဝ်ႇ ၼမ်ႉထူမ်ႈ ၼမ်ႉႁူဝ်ႈ ပဵၼ်တၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းသင်လႄႈ ဢမ်ႇႁႃလုမ်းလီလီ ဢမ်ႇႁဵတ်းလုမ်းလီလီ လႃႇၼႆယူႇ။ ဝႆႉတီႈၵဝ်ႇ ၶၢႆႉတီႈမႂ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈ ၼၼ်ႉ ၵေႃႈဢမ်ႇငၢႆႈ ၊ ပေႃးယူႇၼႂ်းတူဝ်မိူင်း၊ ႁိူၼ်းလင်ယႂ်ႇ သမ်ႉၵႃႈႁႅင်း ၵႃႈၶၢတ်ႈ ပဵၼ် ႁူဝ်မိုၼ်ႇ၊ ပေႃးၵႃႈၶၢတ်ႈထုၵ်ႇ သမ်ႉယူႇၵႆဝဵင်း ႁႅင်းဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊၼႅတ်ႉ တႃႇပွႆႇသဵင် သမ်ႉဢမ်ႇလီ။

လုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တီႈၵဵင်းမႂ်ႇၼႆႉ ယူႇမႃးႁိုင် မိူၼ်ၼင်ႇလၢတ်ႈမႃးပႃႈၼိူဝ်၊ ပေႃးဝႃႈ ႁိူၼ်း “ထႆးယႂ်ႇ” ၼႆ ၼႂ်းပွၵ်ႉၼႆႉ ပေႃးပဵၼ်ၵူၼ်းၸႃႇတီႉ  ၵေႃႉဢမ်ႇႁူႉၸၵ်းဢမ်ႇၶႂ်ႈမီး၊ ယွၼ်ႉပဵၼ်ၼႂ်းတူဝ်ဝဵင်း လႄႈ – ၵႃႈပဵၼ် သၢႆဢိၼ်ႊထိူဝ်ႊ ၼႅတ်ႊ 3 BB , Ture Move , TOT , T&T ၸိူဝ်းၼႆႉတေႃႇမႃးၸႂ်ႉ သဵင်ႈသဵင်ႈ ၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ၸိူဝ်းၼႆႉၼင်ႇၵႃႈ ပွင်ပဵၼ်လႆႈၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းမႃး ႁႂ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ လႆႈႁပ်ႉႁူႉၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ဢၼ်ပိူၼ်ႈမႃးႁဵတ်းႁၢႆႉၼိူဝ်ၶိူဝ်းႁဝ်း မိူင်းႁဝ်းသဵင်ႈသဵင်ႈ။

ယူႇတီႈၶႃႈၼၢင်းသေ ၵႃႈၵွၼ်ႇပူၼ်ႉမႃး ဢမ်ႇတွၼ်ႉယၢမ်ႈငိၼ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ယွၼ်းလူႇၶၢမ်ႇ တီႈ ပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းမႃးသေပွၵ်ႈ။ ငိုၼ်းလိူၼ်တႃႇ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တၢင်ႇယွၼ်းတီႈ ၸဝ်ႈတႃႇၼ မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း၊ ဝၢင်းၽႅၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇၸွမ်း ၽႅၼ်ၵၢၼ် လၢႆးပီ။ ဢဝ်ငိုၼ်း ပိူၼ်ႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁဝ်း ၶႃႈၼၢင်းပွင်ႇၸႂ်ၸိူင်ႉၼၼ်။

ၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ဝၼ်းဢၼ် ဢမ်ႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး၊ ဝၼ်း ဢၼ် ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆး ၵေႃႈဢမ်ႇမီး။ တႅမ်ႈပႃးလိၵ်ႈပိူၼ်ႈ  ၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈၼႆသေတႃႉၵေႃႈ တိုၼ်းပဵၼ်လွင်ႈ ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈႁူႉၸၵ်း လွင်ႈမိူင်းႁဝ်း ၶိူဝ်းႁဝ်း – ပိုၼ်ၽႄႈလွင်ႈတႆး/မိူင်းတႆး မႃးလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။

တႄႇၶၢဝ်းလိူၼ်ႁႃႈသွၼ်းၼမ်ႉမႃး ဢၼ်ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ႁပ်ႉငိုၼ်းၵမ်ႉၸွႆႈ မဵတ်ႉႁိၼ် မဵတ်ႉသၢႆးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇ ငိုၼ်းလိူၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇဢဝ်ၸႂ်ႉၼႂ်း ၵၢၼ်ႁႃႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ၶၢဝ်ႇသၢၼ် – ပဵၼ်တႃႇႁဵတ်းလုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆး “လုမ်းၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ” တီႈဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ယူႇတီႈၶႃႈၼၢင်းသေ ႁၼ်ထိုၼ်ဝႃႈ ငဝ်ႈဝဵင်းလူင်မိူင်းတႆး ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၵူၼ်းမိူင်းတႆး ယင်းဢမ်ႇ တင်ႈလုမ်းလႆႈၼႆ ပဵၼ်လွင်ႈ လီဢူၵ်းလီဢၢႆတႄႉၶႃႈ။ ဢၼ်ၶိုင်ႁဵတ်းလုမ်းၼႆႉၵေႃႈ ယိူင်းဢၢၼ်း ႁႂ်ႈၵၢၼ် ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ပၼ်ငၢႆႈ ႁဵတ်းငၢႆႈ မၼ်ႈၸေႇၵႂႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်း ၵိုၵ်းၵပ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်ၸိုင်ႈတႆး ႁဵတ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ တႃႇၶိူဝ်းႁဝ်း မိူင်းႁဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၶႃႈၼၢင်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၸူဝ်ႈမီးၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တိုၼ်းတေလႆႈမီးသဵင်ၶၢဝ်ႇတႆး၊ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်ၶၢဝ်ႇ ၾၢႆႇတႆး ၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး တေလႆႈဢၢၼ်ႇပႃးၶၢဝ်ႇငၢဝ်း လွင်ႈပဵၼ်လွင်ႈလူႉ ၵဵဝ်ႇၵပ်းမိူင်းႁဝ်း ၶိူဝ်းႁဝ်း ဢၼ်တႅမ်ႈတင်း လိၵ်ႈလၢႆးပၢႆပေႇႁဝ်းၼၼ်ႉယူႇ –

ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ႁႅင်းၸႂ်သူၼ်းဢီး ႁႂ်ႈၶႃႈၼၢင်း တူင်ႉတိုၼ်ႇ ယူႇဢႅပ်းဢိူမ်ႈၸမ်ႁိမ်းၶၢင်ႈ ပေႃႈမႄႈပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ၼပ်ႉယမ်ယႂ်ႇၼမ်သေ

သၢႆမွၵ်ႇႁွမ်

ၽူႈၵွၼ်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇပွႆႇသဵင်

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

“ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉတႆး ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉ Facebook သေ လႃႇၵၼ်ၵႂႃႇ လႃႇၵၼ်မႃး လွင်ႈတၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတူင်ႇဝူင်းႁဝ်း မီးလွင်ႈတႅၵ်ႇယႅၵ်ႈၵၼ်ၵူၺ်း။ ၶႂ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶႃႈ ႁႂ်ႈတိတ်းတၢမ်ၶၢဝ်ႇလႄႈ ပၼ်ႁႅင်းသိုဝ်ႇဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်-

ၸၢႆးသႅင်မိူင်း မင်းၵွၼ်း

ယွၼ်ႉဝႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶေႃႈမုလ်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ၊ ပၼ်တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ ပဵၼ်တီႈၸႂ်ယႂ်ႇၶွင်ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း ။

ၼင်ႇႁိုဝ်သိုဝ်ႇတႆးတေႁိူဝ်ႈႁိူင်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းမႃးဢွၼ်ၵၼ်ၵမ်ႉၸွႆႈ ၵေႃႇသၢင်ႈလုမ်း ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တီႈဝဵင်းလူင် တူၼ်ႈတီး။ ၼမ်ဢေႇဢမ်ႇဝႃႈ ၸွမ်းၼင်ႇဢၼ် ႁဝ်းပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းမႃးႁူမ်ႈၵၼ်ပွင်။

တႃႇပူၵ်းပွင်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်း ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၶိုတ်းၸၼ်ႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း။

ၸၢႆးသႅင်မိူင်း မင်းၵွၼ်း

ႁူဝ်ပဝ်ႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽၢၵ်ႈၼိူဝ်

ၼႂ်းပီ 1996 မႅၼ်ႈၽွင်းၶိင်ႇၶၢဝ်းၵတ်းၼမ်ႉၼၢႆးသုမ်ႇပေႃးတၼ် ထိုင်ၶၢဝ်းလႅတ်ႇဢွၵ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပႆႇမုင်ႈႁၼ်တႃဝၼ်း ၊ မုင်ႈတူၺ်းႁိူၼ်းပိူၼ်ႈယင်းဢမ်ႇႁၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၼ်းၼႆႉ သမ်ႉ မႅၼ်ႈဝၼ်းၵၢတ်ႇ ၊ သဵင်လေႃႉဝူဝ်း လၢႆလမ်း ၶပ်ႉယၢႆၵၼ်မႃးၵၢတ်ႇပေႃးပဵၼ်ထႅဝ်/ သဵင်လေႃႉ၊ သဵင်ဝူဝ်း၊ ၵူၼ်းမႃးၵၢတ်ႇႁွင်ႉတူင်ႉတၵ်ႉၵၼ် ပေႃးပၼ်းလူင်ၵႂႃႇ။ 

ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵတ်းလႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈသိူဝ်ႈသွၼ်ႉၼႃ၊ ၵမ်ႈၽွင်းသိူဝ်ႉသွၼ်ႉမၢင်၊ မၢင်ၸိူဝ်းဝႆၽႃႈဝႆ၊ မၢင်ၸိူဝ်းၵွတ်ႇၵႆႇသေပႆၶဝ်ႈၵၢတ်ႇ သူၼ်ႈသိၼ်းသၢၼ် သုၵ်ႉသၵ်ႉယူႇႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း။ 

ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႈ မိူၼ်ႁၢင်ႈသုၵ်ႉသၵ်ႉမိူၼ်ပိူၼ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ လႆႈၵႂႃႇၶၢႆၵုၼ်ႇယွႆႈၼႂ်းၵၢတ်ႈၸွမ်း ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈလႄႈ လႆႈႁပ်ႉၸေးၸိမ်ႇၶၢဝ်းၵတ်းၼၼ်ႉ တဵမ်ထူၼ်ႈ သၼ်ႇလၢင်ႈ မူၺ်ႈပေႃးၶႂ်ႈထိုင် လုပ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢတ်ႇဢွၼ်ႇဝၼ်းၼၼ်ႉ ပေႃႈၵႃႉ မႄႈၶၢႆၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်ၶဝ် ႁွင်ႉသိုဝ်ႉႁွင်ႉၶၢႆ သဵင်ပီႈၼွင်ႉတင်းလၢႆ မႃးႁူမ်ႈၶဝ်ႈၵၢတ်ႇ ၵေႃႈၵိုၼ်းဢိုၵ်ႉဢိုၵ်ႉ။ 

မၢင်ၵေႃႉၸေးတင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ႁၢပ်ႇတင်းပဵတ်ႈၽၵ်းၶဵဝ်သေ တိုၵ်ႉတေမႃးပၢႆးၶၢႆ ၊ မၢင်ၸိူဝ်းသမ်ႉ ၼင်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈသဵၼ်ႈၶဝ်ႈသွႆး ၊ ဢၼ်တိုၵ်ႉဝႆၽႃႈလၢႆးလူင်သေ ၼင်ႈဢွမ်ႇၾႆး၊ ဢုပ်ႇၵၼ် သဵင်ႁုၼ်ႉသဵင်ၶူဝ်ၵေႃႈမီးပႃး ၊ တုမ်ႁူဝ်ၵၼ်ယူႇႁိမ်းမုၵ်ႉၾႆး ဢၼ်သႂ်ႇဝႆႉ ၼႂ်းၵၢင်ၵၢတ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပၼ်းဝႆႉယူႇႁင်းၶဝ်။ ယွၼ်ႉဝႃႈ ၵၢတ်ႈၼႆႉႁႃႈဝၼ်းၸင်ႇပဵၼ်ၼိုင်ႈပွၵ်ႈ တေမီးဝၼ်းတုမ်းလႄႈဝၼ်း ၵၢတ်ႇ ၊ ပေႃးဝႃႈဝၼ်းတုမ်းၼႆ ပီႈၼွင်ႉတီႈၵႃႉၶၢႆၼိူဝ်သၼ်လွႆတၢင်ႇတီႈ ၶဝ်တေၶီႇလေႃႉဝူဝ်းမႃး  ၼွၼ်းတုမ်းပႂ်ႉၶၢႆ ၼႂ်းဝၼ်းၵၢတ်ႇ။ 

ထုင်ႉယိူင်းၼႆႉ မီး 27 ဝၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ၵမ်ႈၼမ် – ပဵၼ်ဢိူင်ႇလူင် ဢၼ်ယူႇၼႂ်းဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ မီးပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ယူႇႁူမ်ႈၵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ပီႈၼွင်ႉတႆး ၊ ပီႈၼွင်ႉပဢူဝ်း ၊ ပီႈၼွင်ႉလွႆ ၊ ပီႈၼွင်ႉၶႄႇ ။ မၢၼ်ႈ ဢၼ်လုၵ်ႉတၢင်းမိူင်းတူင်ႈပဵင်း သေ မႃးၶၢႆပႃၼဝ်ႈ ငႃးပိ တင်ႈတႄႇၶမ်ႈဝၼ်းတုမ်း ပေႃးဝၼ်းၵၢတ်ႇၶၢႆယဝ်ႉ ႁႅၼ်းၶူဝ်းပွၵ်ႈၶိုၼ်း တၢင်းပၢင်လူင်။ 

ၽႂ်တေႁိုဝ်ထၢင်ႇၶႃႈလႃႇ —- ၽွင်းၵၢတ်ႇတိုၵ်ႉၵိုၼ်းၶွၼ်ႈ လီသိုဝ်ႉလီၶၢႆယူႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶဝ်ႈၵၢတ်ႇ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉႁၢင်ႇၵႂႃႇ ဢွၵ်ႇမိူဝ်းၵႂႃႇ ၽႂ်းၽႂ်းႁင်းၽႂ်မၼ်း။ ဢမ်ႇႁိုင်သင် မီးလုင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ မႃးလၢတ်ႈဝႃႈ သိုၵ်းၼႃႈၵမ်ႇမႃးထိုင် ႁူဝ်ဝၢၼ်ႈဝႆႉယဝ်ႉဝႃႇၼႆလႄႈ ၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်းဢၼ်လႆႈႁူႉလႆႈငိၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉၽုၼ်ႇၽၢၼ်ႇလုၵ်ႉ ၸူဝ်းလုၵ်ႈ ၸူဝ်းမေး ပၢႆႈဢွၵ်ႇၵၢတ်ႇၵႂႃႇႁင်းၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉ။ 

ၵမ်းၼႆႉမႄႈႁဝ်းၵေႃႈ ၼႅတ်ႈသိမ်းၶူဝ်း သႂ်ႇၵူၺ် သႂ်ႇသွင်း ဢွၼ်ႇႁႃးၶႃႈမႄႈလုၵ်ႈသေ – “ လုၵ်ႈ –  ၼႅတ်ႈလႄႈ ဢဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ ဢဝ်ၼႆႉလႄႈ ” ၼႅတ်ႈၶႃႈၼၢင်း ၸွႆႈၵဵပ်းၶူဝ်း ၵဵပ်းၶွင်ယူႇ။ 

ၵူၼ်းၸၢႆး သႅၼ်းပေႉတူဝ် တႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်လႅၼ်ႈပၢႆႈၵႂႃႇၵေႃႉႁူးၵေႃႉတၢင်း ဢမ်ႇတၼ်းႁၼ် တၢင်းၵႂႃႇၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵၢတ်ႇဢၼ်တိုၵ်ႉၵိုၼ်းဢိုၵ်ႉဢိုၵ်ႉယူႇၼၼ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉႁၢင်ႇႁၢႆး ယဵၼ်သီႇၵႂႃႇ၊ ၵိုတ်းၸဝ်ႈတၢင်းၶၢႆ ဢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းလႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၺ်းယဝ်ႉ ။ သဵင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁွင်ႉႁႆႈ ၸွမ်းႁႃဢူႈၶဝ်ၵေႃႈပၼ်းလူင်ဝႆႉယူႇ။ သဵင် ငလူဝ်း ငၶွင်း သိုၵ်းၼႃႈၵမ်ႇ လမ်းတီႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵေႃႈ သုၵ်ႉသၵ်ႉလူင်ဝႆႉ။ 

ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်တႄႉ ပိတ်ႉၽၵ်းတူ ႁိူၼ်းယေး ၽႂ်မၼ်းသေ ယူႇယဵၼ်ဝႆႉယူႇ သီႇသီႇ။ 

ႁႃးမႄႈလုၵ်ႈၵေႃႈ ၼႅတ်ႈပႃးၵူၺ် ပႃးသွင်းဢွၼ်ႇ ႁႃးသေပွၵ်ႈၶိုၼ်းႁိူၼ်း ယူႇၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ် သိုၵ်းၼႃႈၵမ်ႇ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ တိုဝ်းသွၵ်းတိၼ်သိုၵ်းလူင်သေ ၶိုၼ်ႈသွၵ်ႈႁိူၼ်းပိူၼ်ႈ၊ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ၸုၵ်းဢႅပ်ႉသဝ်သေ ဢဝ်ၵွင်ႈငႃၵႂႃႇတၢင်းၼိုင်ႈ ၶျွင်းၵႂႃႇတၢင်းၼိုင်ႈ ။  ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉၶဝ်ႈဝၢၼ်ႈမႃး ပဵၼ်ယိုတ်ႈ ပဵၼ်သၢႆ မီးၵူၼ်းႁၢပ်ႇၶျေႃး မႃးၸွမ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ- မၢင်ၵေႃႉႁၢပ်ႇပဵတ်ႈ ၊ မၢင်ၵေႃႉ ပႃးထူင်ပိူဝ်ႉ၊ သိူၵ်းၼႃႈၵမ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ပႃးၵွင်ႈငႃလူင်မႃးၸွမ်း၊ ငိၼ်းဝႃႈ တႄႉ ၶဝ်တေ ၼွၼ်းတီႈဝၢၼ်ႈႁဝ်းၶႃႈ ၶိုၼ်းၼိုင်ႈၼႆၶႃႈဝႃႇ။ ဢွၼ်ႇယိင်းဢွၼ်ႇ ၸိူင်ႉၶႃႈၼၢင်းၼႆႉတႄႉ ႁၼ်ၼႃႈတႃ ၶဝ်ၵူၺ်းၵေႃႈ ၵူဝ်ပေႃးသၼ်ႇၶႃႈယဝ်ႉ။ 

ၸိူဝ်းၶဝ် ဢဝ်ႁၢပ်ႇၶျေႃးမႃးၼၼ်ႉတႄႉ မၢင်ၵေႃႉၶၢၼ်းဢဝ်တီႈ ပူႇႁဵင်ၵၢင်ႉၵေႇ ႁၢပ်ႇတႅၼ်း ၵၢၼ်ၼႃႈဝၢၼ်ႈမႃး။ ပေႃးဝၢၼ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ထိုင်မႃးၼၼ်ႉ ပၼ်ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၶျေႃး တဵမ်ၵေႃႈ ပွႆႇပၼ် ၵူၼ်းတၢင်ႇဝၢၼ်ႈပွၵ်ႈၶိုၼ်း။ ပေႃးၶၢၼ်း 10 ၵေႃႉ ပၼ် 5 ၵေႃႉ ႁၼ်ၽႂ်ၵေႃႈ တီႉဢဝ်ႁၢပ်ႇၶျေႃး ၸွမ်းၶဝ်ၵႂႃႇ။ ၸုမ်းၼိုင်ႈမႃး ၸုမ်းၼိုင်ႈမိူဝ်း ၵႆႉၵႆႉလႆႈႁၢပ်ႇၶျေႃး တႃႇၼႃႈႁိူၼ်း တႃႇၼႃႈဝၢၼ်ႈ ယူႇ တႃႇသေ လႄႈ ပေႃးဢမ်ႇတၼ်းမီးၶဝ်းယၢမ်း ႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းသူၼ်။

ပေႃးမႃးယူႇၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ယွၼ်းၵိၼ် မဵဝ်းၼိုင်ႈ ပေႃးယွၼ်းဢမ်ႇပၼ်ၵေႃႈ တိုဝ်သေ ဢဝ်၊ ၶဝ်ႈသၢၼ် ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ ၽၵ်းၵၢတ်ႇ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ ဢဝ်မူတ်း။  ယွၼ်းပႃးမူ ပႃးၵႆႇ ၊ ပေႃးဢမ်ႇပၼ် ပိုတ်းဢဝ် ၽၢတ်ႇဢဝ် လၵ်ႉဢဝ် မိူဝ်ႈၵႆႇ ၶိုၼ်ႈၵွၼ်း ၼွၼ်းလဝ်ႉ။

…

ဝၼ်းဢၼ်ၵိုင်ႉၵၢင်ႉတူၵ်းၸႂ်

မီးဝၼ်းၼိုင်ႈ လႆႈႁၼ်သိုၵ်းၼႃႈၵမ်ႇ သၢမ်သီႇၵေႃႉ ၸႂ်ႉၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသၢမ်ၵေႃႉ ယေႃးၼင်ႈ ၸႂ်ႉဢဝ် မိုဝ်းသွင်ၶွၼ်တၢင်ႇဝႆႉၼိူဝ်ႁူဝ်၊ ၼႂ်းၼၼ်ႉပႃးလုင်းၶႃႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ ၶႃႈတိုၵ်ႉၵေႃႉလဵၵ်ႉယူႇလႄႈ ဢမ်ႇပေႃးႁူႉလွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵႃႈႁိုဝ်။

ၶႃႈၼၢင်းၸင်ႇထၢမ်မႄႈႁဝ်းၵႂႃႇဝႃႈ – “ၶဝ်မတ်ႉလုင်းႁဝ်းဝႆႉႁဵတ်းသင်”

မႄႈႁဝ်းတွပ်ႇဝႃႈ – “ၶဝ်မႃးႁႃၵူၼ်းႁၢပ်ႇၶျေႃး လုင်းသူလႅၼ်ႈပၢႆႈလႄႈၶဝ်လမ်းၸွမ်းတီႉလႆႈမၼ်း။ ၶဝ်မတ်ႉဝႆႉ တႃႇၸႂ်ႉဢဝ် ႁၢပ်ႇၶူဝ်းၶွင်ၶဝ်ၵႂႃႇၸွမ်းၶဝ်ဢိူဝ်ႈ” – ၼႆ တင်းသဵင်လၢတ်ႈသၼ်ႇသၼ်ႇသေ လၢတ်ႈၼႄၶႃႈၼၢင်းယူႇ ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလိုမ်းလႆႈသေပွၵ်ႈ ။ ႁၼ်ၶိုၼ်းၼႂ်းတႃ ယူႇတႃႇသေႇ။ 

“မႄႈလုင်းႁဝ်းၼၢဝ်ဝႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈႁႃႉ ၶဝ်သမ်ႉတေမတ်ႉမၼ်းႁဵတ်းသင်၊ ၸွင်ႇလုင်းႁဝ်း တေပႆတၢင်းၵႂႃႇၸွမ်းၶဝ်လႆႈယူႇႁႃႉ” – ၶႃႈၼၢင်းသိုပ်ႇထၢမ်ထႅင်ႈ။ 

“ဢိူဝ်ႈ! ပေႃးလုင်းသူ ဢမ်ႇၵႂႃႇလႆႈၵေႃႈ မႄႈၵေႃႉတေလႆႈၵႂႃႇၼၼ်ႉၼႃႇ ၊ ပေႃးၵူၼ်းၸၢႆးဢမ်ႇမီး မႄႈယိင်းတေလႆႈၵႂႃႇတႅၼ်းၼၼ်ႉၼႃႇ”  – မႄႈၵေႃႈ တူၺ်းၼႃႈၶႃႈသေ လၢတ်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇၼၼ်လႄႈ ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႈ ၵူဝ်မႄႈႁဝ်းလႆႈၵႂႃႇႁၢပ်ႇၶျေႃးပၼ်ၶဝ် ဢမ်ႇႁတ်းသိုပ်ႇၵႂၢမ်းသင်ထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ယိပ်းမိုဝ်းမႄႈဝႆႉၵႅၼ်ႇၵႅၼ်ႇသေ ၼႂ်းၸႂ်တႄႉဝႃႈ – “မႄႈ! ယႃႇဝႆႉလုၵ်ႈသေ ၵႂႃႇၶႃႈၼႃ ”ၼႆယူႇ။

လုင်းႁဝ်းၵႂႃႇႁၢပ်ႇၶျေႃး ပၼ်သိုၵ်းၼႃႈၵမ်ႇၶဝ် ပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင် ၵေႃႈ လႆႈလူႉတၢႆၵႂႃႇ ၼႂ်းပီၼၼ်ႉၵမ်းလဵဝ်ၶႃႈယဝ်ႉ။

…

လုၵ်းသွၼ်ႉ

တီႈဝၢၼ်ႈႁဝ်းၶႃႈ ႁိူၼ်းၵူႈလင် မီးလုၵ်းသွၼ်ႉလုၵ်းပဵမ်ႇ ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ၶုတ်းဝႆႉ တႂ်ႈလၢင်ႈႁိူၼ်း၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ၶုတ်းဝႆႉ တၢင်းလင်ႁိူၼ်း – တႃႇမူၵ်းတႃႇသွၼ်ႉၽွင်းမိူဝ်ႈမိူင်းသုၵ်ႉသၵ်ႉ ၊ ၽွင်းသိုၵ်းၾၢႆႇၼိုင်ႈလႄႈ ၾၢႆႇၼိုင်ႈ ပိုတ်းယိုဝ်းတိုၵ်းတေႃးၵၼ်။  ပေႃးၶဝ်ယိုဝ်းၵၼ် ႁဝ်းၶႃႈ ၸဵမ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၼ်းလူင် ဢွၼ်ၵၼ်လႅၼ်ႈလူင်းၼႂ်းလုၵ်းဢၼ်ၶုတ်းဝႆႉ မွၵ်ႈၸူဝ်ႈသွင်ၸူဝ်ႈ တၢင်းၵႂၢင်ႈ မွၵ်ႈသွင်သၢမ်ဝႃး ။ 

မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႉၼႂ်ဝၼ်းၶမ်ႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵုမ်ႇလႆႈၵူဝ်ႁႄ ပၢႆႈမူၵ်းၸွၵ်ႉမူၵ်းၸဵင်ႇ ၊ ပေႃးဢမ်ႇမီးဝၼ်းလႆႈပၢႆႈၵေႃႈ ၊ တေလႆႈၵႂႃႇလွမ်ႉႁူဝ်ႉပၼ်တပ်ႉၶဝ်၊ တႅပ်းမႆႉ တႅပ်းတွၵ်ႇ ၶွင်ၽႂ် ၶွင်မၼ်းသေ ၵႂႃႇလွမ်ႉပၼ်ႁူဝ်ႉၶဝ် ၊ ႁူဝ်ႉၼၼ်ႉသမ်ႉမီးလၢႆၸၼ်ႉလၢႆထၢပ်ႈ သႂ်ႇၶႂၢၵ်ႇ သႂ်ႇၼၢမ် ၊ ၶႃႈသမ်ႉ ၵႆႉလႆႈၵႂႃႇသူင်ႇႁေႃႇၶဝ်ႈဝၼ်း ပၼ်လုင်းႁဝ်းလႄႈ လႆႈႁၼ်လုင်းႁဝ်း ၶုတ်းႁွင်ႈၶုတ်းၶူဝ်း လွမ်ႉႁူဝ်ႉ လွမ်ႉတႃႇ ပၼ်ၶဝ် ႁိူဝ်ႇပေႃးလႆၶႆးပေႃးယွႆႉၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ 

သိုၵ်းၼႃႈၵမ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တႄႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းသင်ၸွႆႈ ယိပ်းၵွင်ႈသေ ပႆၵႂႃႇပႆမႃး ပေႃး ႁၼ်ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ် ၼင်ႈလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉၵေႃႈ ၵႆႉပေႃႉ ၵႆႉထုပ်ႉ ဢဝ်ငုၵ်းၵွင်ႈသွင်ႉ ၶႃႈၼၢင်းတႄႉ တူၺ်းၼႃႈတႃ ၶဝ်ၵူၺ်းၵေႃႈ ပေႃးၵူဝ်ယဝ်ႉ။

…

ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ

ယွၼ်ႉလွင်ႈၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၼ်တႂ်ႈၼႃႈတႂ်ႈတႃမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈၶႃႈၼၢင်းတိုၵ်ႉၵေႃႉလဵၵ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းၶႃႈၵေႃႈ ထုၵ်ႇပိၵ်ႉႁူႉပိၵ်ႉတႃမႃး၊ ၼႂ်းၸႂ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီး လွင်ႈလွတ်ႈတၢင်းၵူဝ်ႁႄ ၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈမီးလွင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းတူဝ်ၸႂ်ၼႆၼၼ်ႉ တိုၼ်းမီးဝႆႉယူႇၼႂ်းၸႂ်ၶႃႈၼၢင်းမႃးတႃႇသေႇ။ 

ပိူဝ်ႈတႃႇၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်လႆႈ ၼင်ႇၵႃႈပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ၶႃႈၸင်ႇၶတ်းၸႂ် လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်သိုဝ်ႇ ၶဝ်ႈမႃးႁၢပ်ႇၵၢၼ် ပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ၽွင်းၶႃႈၼၢင်းလႆႈပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇသေ မီးႁႅင်းၸႂ်မႃးၼမ်ၼၼ်ႉ ၊ ၽွင်းမိူဝ်ႈၶႃႈၼၢင်း လႆႈလူင်း ပိုၼ်ႉတီႈ ၵႂႃႇဢဝ်ၶၢဝ်ႇ ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်း တီႈဝၢၼ်ႈႁၢႆးပႃ ၊ ၶႃႈၼၢင်းလႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈၵူၼ်းပၢႆႈၽေးသိုၵ်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်တီႈယူႇတီႈသဝ်း။

ဢမ်ႇႁိုင်သင် လႆႈႁၼ်မီးပီႈၼွင်ႉတီႈၸမ်တီႈၵႆ ဢွၼ်ၵၼ် သူႇႁွတ်ႈၸွႆႈထႅမ်တင်းၼမ်။ ပဵၼ်ဢၼ်မီးတၢင်းၸူမ်းသိူဝ်း ၊ တီႈၶႃႈၼၢင်းလႆႈတိုဝ်ႉတၢင်းၸွႆႈထႅမ် ။ ႁူမ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၸွႆႈၶဝ်ႈ ၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၼႆသေတႃႉ ၶႃႈၼၢင်းၸူမ်းသိူဝ်း တီႈလႆႈၸွႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းပၼ်။

ယၢမ်းလဵဝ်ၶႃႈလႆႈယူႇၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇမႃး ႁႃႈပီပၢႆ ပဵၼ်ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းလႄႈ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႆၵေႃႈၸႂ်ႈ ၊ ၽွင်းၵႂႃႇဢဝ်ၶၢဝ်ႇ ၽူႈဢၼ်ယၵ်ႉတူၺ်းလူၺ်ႈႁၢင်တႃၵေႃႈမီး ၊ ၽူႈဢၼ်ပၼ်ႁႅင်းၸႂ်ၵေႃႈမီး ၊ ၽူႈဢၼ်သႄႉၼႄး ပွင်ႉထႃႉတေႃႇၼႃႈတေႃႇတႃ ၊ ၼႄးဢဝ်ၶၢဝ်ႇ ၸပ်းၽၢၵ်ႇဝႃႇ ၊ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇပၼ် ၸုမ်းၾၢႆႇၼၼ်ႉပဵၼ်ဢၼ်လီလွၼ်ႉလွၼ်ႉဝႃႇ ၊ ပဵၼ်ၸႂ်ၸုမ်းၼၼ်ႉဝႃႇ ၸုမ်းၼႆႉဝႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းမႃး။

ၸွမ်းၼင်ႇၶႃႈလႆႈႁဵၼ်းမႃးလႄႈပဵၼ်ၵေႃႉဢၼ်ထူပ်းလွင်ႈတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇမႃးၸဵမ်လဵၵ်ႉ ၊ လွင်ႈ ထုၵ်ႇၺႃးတဵၵ်းတဵင် ပဵၼ်ႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉ ႁၼ်မႃးၸဵမ်လဵၵ်ႉ ၊ ၸႂ်ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးၼႂ်းမၢၵ်ႇႁူဝ် ၸႂ်မႃးၸဵမ်ပိုင်းယဝ်ႉလႄႈ ၊ တႃႇတေႁႂ်ႈၸပ်းၽၢၵ်ႇ ပွတ်းႁွင်ႇဝႃႇ ပွတ်းၸၢၼ်းဝႃႇ၊ ႁူဝ်သိူဝ်ဝႃႇ သိူဝ် ၽိူၵ်ႇဝႃႇ ၵွင်ၸႆးဝႃႇ တႆးလႅင်ဝႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇတွၼ်ႉဝူၼ်ႉမႅၼ်ႈ ၶႃႈယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇၶႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ၼင်ႇလၵ်းၸဵင်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ တမ်းဝႆႉၽႃႇၵၢင်ဝၢင်းၶိုင်ႈ သဵင်ႁူဝ်ၸႂ် ၵူၼ်း မိူင်းၼႆ ၼၼ်ႉၶႃႈၼၢင်းတိုဝ်းၵမ် ႁဵတ်းၸွမ်းမႃးတႃႇသေႇ။ 

လႅတ်ႇမႆႈၾူၼ်တူၵ်းၵတ်းသၼ်ႇလၢင်ႈၼႆၵေႃႈ ပေႃးတၢင်းၼိူဝ်လၢတ်ႈမႃးဝႃႈ လူဝ်ႇလႆႈၵႂႃႇဢဝ် ၶၢဝ်ႇၼႆ တီႈလႂ်ၵေႃႈ လႆႈလတ်းၶၢမ်ႈလွင်ႈၵူဝ်ႁႄသေၵႂႃႇဢဝ်ၶၢဝ်ႇမႃးႁႂ်ႈလႆႈ တွၼ်ႈတႃႇ ပီႈၼွင်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ ႁပ်ႉႁူႉၶၢဝ်ႇ ငၢဝ်းၶိုတ်းတၼ်းၼၼ်ႉၶႃႈဢေႃႈ။ 

ၼင်ႇႁိုဝ်ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းတေတိူဝ်းၶႅမ်ႉလႄႈၶိုတ်းတၼ်းငဝ်းလၢႆး ၊ ၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ တေၶႂ်ႈမႃး ႁူမ်ႈၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၵႂႃႇ – တႃႇႁႂ်ႈၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလွင်ႈဢမ်ႇတြႃးၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်းၶႃႈ ႁႂ်ႈပေႃး ၽႄႈၸွတ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ လီၶတ်းၸႂ် လဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်ၽႄႈ ၶၢဝ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ သိုဝ်ႈ ၽႂ်တၼ်းမၼ်းယူႇ။

ယိင်းၸၢမ်ၽူၺ်း ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

ၸၢႆးယွတ်ႈၶမ်း/ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

ဢမ်ႇထၢင်ႇဝႃႈ ၽဝၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေမႃးၸုၵ်းပႆၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸိူင်ႉၼႆ …. ၵူႈပွၵ်ႈ ယၢမ်ႈလႆႈငိၼ်း ၸိုဝ်ႈ ၸုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ပၢင်လူင်ဝႃႇ၊ ၵွၼ်းၶေႃဝႃႇ၊ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈဝႃႇ၊ မိူင်းလွႆဝႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ထၢင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ႁင်းၽႂ်မၼ်း။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ ပၢႆထၢင်ႇလဵၵ်ႉသႂၢင်းၽႅပ်ႉဝႃႈ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆးၼႆႉ ၶဝ်ပေႉမႃးၵျႃႉ – ႁဵတ်းသင်ဢမ်ႇပဵၼ်ၸုမ်းလဵဝ် မူႇလဵဝ် ပိူင်လဵဝ် ၵၼ်ၼေႃ တေႃႈၼင်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၵူၺ်းၵေႃႈ ယႅၵ်ႈၵၼ် ပေႃးပဵၼ်တၢၼ်ႇၼႆႉ ၊ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶႅၼ်းတေႁဵတ်း ႁိုဝ် ၽွမ်ႉ ၵၼ်လႆႈ – ပၢႆလၢတ်ႈဢွၵ်ႇပၢၵ်ႇ ပွင်ႉထႃႉ ၸွမ်းလူးၵွၼ်ႇ။ တီႈတႄႉမၼ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ဢမ်ႇႁူႉလိုၵ်ႉထိုင် တၢင်းၼႂ်းမၼ်းလႄႈ ယူႇတၢင်းၼွၵ်ႈသေ သႄႉသွမ်း ထၢင်ႇလဵၵ်ႉႁဵတ်းၼၼ်ၵူၺ်း။

ၽိူဝ်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၽႅဝ်မႃး ႁွတ်ႈမႃး ၼႂ်းၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆး တီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ဢၼ်တႅမ်ႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇဝႆႉ ဝႃႈ “ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ တႅမ်ႈၾၢၵ်ႇတၢင်တူဝ် သဵင်ႁူဝ်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း” ၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈတႃႇတူဝ်ၵဝ်ၶႃႈ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ မိူၼ်ၽႃႇမိုဝ်းလႄႈလင်မိုဝ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ၵွၼ်းၶေႃ၊ ပၢင်လူင်၊ မိူင်းလွႆ ၊ Shan Land ၸိူဝ်း ၼႆႉ ပဵၼ်ၼႃႈၵၢၼ် ၶွင်ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈၸွမ်း ငဝ်းလၢႆးၵူၺ်း။

လႆႈႁၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆး ၼႂ်းၵေႃသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၵူႈၵေႃႉၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်တၢင်းမုင်ႈမွင်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢဝ်ငိုၼ်းၶမ်းပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇ၊ ပဵၼ်ၸုမ်းၶၢဝ်ႇဢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇတႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆးမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်၊ လႆႈႁၼ် ဢဝ် ၼမ်ႉၸႂ်ႁၵ်ႉၽႃသႃ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ လိၵ်ႈလၢႆး လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းပဵၼ်ထမ်း သိူဝ်ႇပိုၼ်ႉသေ ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸဝ်ႈသၶႁ သႅင်ၸိုၼ်ႈ ၶဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈမႃး။

ၽိူဝ်ႇဝႃႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃး ၼႂ်းၵေႃသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈယဝ်ႉ ဝူၼ်ႉဝႆႉၼႂ်းၸႂ်ဝႃႈ ၵဝ်တေတႅမ်ႈၸိူင်ႉၼႆ။ ၵဝ်တေ လၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ပေႃးတေလႆႈႁူႉ လႆႈဢၢၼ်ႇလႆႈလူၵၼ် ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸဵဝ်းၽွမ်ႉသဵင်ပဵင်း ပၢၵ်ႇၵၼ် ၼႆၵႂႃႈ …. ၸွမ်းၼင်ႇပၢႆးဝူၼ်ႉၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ ထိုင်ယၢမ်းလူင်းမိုဝ်းႁဵတ်း မၼ်းဢမ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်းဝူၼ်ႉဝႆႉ။

ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇလၢမ်းတႅမ်ႈလႆႈ၊ ဢမ်ႇတႅတ်ႈတေႃးတႅမ်ႈဢမ်ႇလႆႈ၊ လၢမ်းလၢတ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ။ တင်ႈၸႂ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပိူၼ်ႈလူႉ ပိူၼ်ႈသုမ်းသေ တႅမ်ႈၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ။ လူဝ်ႇလႆႈမီးၸႂ် ၶႂ်ႈႁႂ်ႈတူင်ႇဝူင်း၊ မူႇၸုမ်း၊ ၽုင်ၵူၼ်း၊ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၵတ်းယဵၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇၶတ်းၸႂ်၊ ၶတ်းႁႅင်း လူမ်ႉလူမ်ႉလုၵ်ႉလုၵ်ႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း 2 ပီ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸင်ႇႁူႉတူဝ်ၵဝ်ႇလီလီဝႃႈ တူဝ်ၵဝ်ႇပဵၼ်ၶဵတ်ႇႁႃႉ ပႃႁူၵ်ႈ ၼႆ တႅၵ်ႇလႅင်းမႃး။

တႃႇတေပဵၼ်မႃး ၶၢဝ်ႇၼိုင်ႈႁူဝ်တေလႆႈႁူႉတႅတ်ႈတေႃးဝႃႈ – လၢၵ်ႇလၢႆးၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၶေႃႈမုလ်းတဵမ်ထူၼ်ႈ လူၺ်ႈဝႃႈ ဢီႈသင် ပဵၼ်သင် တီႈလႂ် မိူဝ်ႈလႂ် ၶၢဝ်းလႂ် ၵွပ်ႈသင် ၽႂ်လႂ်တုမ်ႉယွၼ်ႈသင် ပဵၼ်သင်ၵႂႃႇ – ဢၼ်ဝႃႈ 5 W & H ။

တႃႇတေပဵၼ်မႃးၶၢဝ်ႇ လႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၵၼ် ဢုပ်ႇၵၼ် တေတႅမ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ် ၵွပ်ႈသင်လႄႈလႆႈတႅမ်ႈ မၼ်းလၢၵ်ႇလၢႆးသင်။ ၺႃးၽူႈထတ်းလိၵ်ႈ ပွင်ႉထႃႉ မူၼ်ႉမႄး လတ်းၽၢၼ်ႇ လၢႆၵေႃႉ ၸင်ႇဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇလႆႈ – ပေႃးပဵၼ်ၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ၸၢင်ႈမီးပၼ်ႁႃ ၶႅၼ်း ၶဵင်ႈလိူဝ်ၵဝ်ႇ (ပေႃးဢမ်ႇလၢတ်ႈၼႄ ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉၸွမ်း ၼၼ်ႉၶႃႈၼႃႇၼေႃႈ)။

တေႃႈၼင်ႇၼၼ် ၵူၼ်းမၢင်ၵေႃႉ ယင်းလၢတ်ႈဝႃႈ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ယူႇၼႂ်းႁွင်ႈဢႄႊယဵၼ်ယဵၼ်သေ ထူဝ်းထၢမ်ၵူၺ်း ဢမ်ႇလူင်းပိုၼ်ႉတီႈသေ ႁႃၶၢဝ်ႇတႄႉၼႆဝႃႇ။

ယိၼ်းၸူမ်းသိူဝ်းယူႇၶႃႈ ဢၼ်ပွင်ႉထႃႉ ထတ်းသၢင်ပၼ်။ ယွၼ်ႉ ၵူဝ်ပဵၼ်မႃး ၼင်ႇၼၼ်တႄႉလႄႈ ပိူဝ်ႇတႃႇတေ လႆႈၶၢဝ်ႇငၢဝ်းတႅတ်ႈလိူဝ်တႅတ်ႈ ၶိုတ်းတၼ်းလိူဝ်ၶိုတ်းတၼ်းၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ဝၢင်းၽႅၼ် ႁဵတ်းလုမ်းယူႇ တီႈဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီး ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ မိူင်းတႆးႁဝ်း။ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇႁဝ်းၵေႃႈ ၽႅဝ်ထိုင်လႆႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈပၼ်ႁႃ ၼၼ်ႉယူႇၶႃႈယဝ်ႉ။

တႃႇတေလႆႈၶၢဝ်ႇ ဢဝ်ဢွၵ်ႇပိုၼ်ၽႄႈ လႆႈၼိုင်ႈႁူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈၸႂ်ယႂ်ႇၶေႃႈမုလ်း ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး ၼႂ်းပိုၼ်း၊ ၸႂ်ယႂ်ႇၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ၊ သင်ၶ ၸဝ်ႈ၊ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်၊ ပႃႇတီႇ၊ ၸႂ်ယႂ်ႇၽူႈတႅၼ်း၊ ၸႂ်ယႂ်ႇၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸႂ်ယႂ်ႇဢူၺ်းၵေႃႉ ဢူၺ်းသႄႈ ၵူၼ်းမိုတ်ႈၵိုဝ်းၸမ်ၸႂ်ၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၸင်ႇလႆႈမႃး။

ၵမ်ႈၽွင်ႈၸိူဝ်းဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ် ၽဝ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ၊ ဢူၺ်းၵေႃႉ ဢူၺ်းသႄႈ မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ မၢင်ၸိူဝ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈ တတ်းၶၢတ်ႇပႅတ်ႈ၊ ပလွၵ်ႉၾဵတ်ႉသ်ပုၵ်ႉပႅတ်ႈ ဢမ်ႇယွမ်းလဵၼ်ႈၵေႃႉ၊ ဢမ်ႇယွမ်းလၢတ်ႈတေႃႇၶႃႈႁဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီး။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ တူဝ်ထူပ်းၵဝ်ၶႃႈ ဢၼ်လႆႈထူပ်းႁၼ်လိုၵ်ႉလိုၵ်ႉထႅင်ႈဢၼ်႞တႄႉ ထိုင်တီႈပိူၼ်ႈပေႃး မွၵ်ႇႁွင်ႉလဵင်ႉ ၶဝ်ႈ ၵေႃႈယၢမ်ႈမီးမႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈထၢင်ႇ ပိူၼ်ႈမီးၼမ်ႉၸႂ်ၸေႇတၼႃႇသေ ၶႂ်ႈလဵင်ႉၶဝ်ႈယူဝ်ႉဝႃႈၼႆ၊ ၽိူဝ်ႇ ႁူႉတူဝ်မႃး ဢေႃႈပိူၼ်ႈၶႂ်ႈပွင်ႉထႃႉလႃႇၵဝ်ၵူၺ်းလူးၼႆႉ ၼႆ ၸင်ႇႁူႉတူဝ်။

ဢၼ်ၺႃးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတိူဝ်ႉၸႂ် ထႅင်ႈဢၼ်႞သမ်ႉ ၶၢဝ်ႇဢၼ်တီႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းၽိတ်းတီႈလႂ် ပိူင်ႈတီႈလႂ် ဢမ်ႇၸီႉၸမ်ႈႁႂ်ႈမူၼ်ႉမႄး၊ ပွင်ႇထႃႉလႃႇမႃး ၽႅဝ်တႂ်ႈသိၼ်ႈတႂ်ႈသိူဝ်ႈၵေႃႈမီး။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႈ ယိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ် ၸိူဝ်းၸီႉၸမ်ႈမူၼ်ႉမႄး ၼႄတၢင်း တီႈၽိတ်းတီႈထုၵ်ႇ ႁပ်ႉၸႂ်ႉႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ် ၽူႈသိုဝ်ႇ ၶၢဝ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းမႃး။

ၽူႈၵေႃႇတင်ႈ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် သင်ႇသွၼ်ႁဝ်းၶႃႈဝႆႉဝႃႈ – “ဢၼ်ပိူၼ်ႈပွင်ႉထႃႇႁဝ်းၼၼ်ႉ၊ ၶဝ်ၸဝ်ႈ ပဵၼ်သြႃႇႁဝ်းဢိူဝ်ႈ။ ပွင်ႇဝႃႈၶၢဝ်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ၸဝ်ႈယင်းတူၺ်း ယင်းလူၵၼ်ယူႇလႄႈ လူဝ်ႇယိၼ်းလီႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်း ဢိူဝ်ႈ။ သင်ၶဝ် ဢမ်ႇတူၺ်း ဢမ်ႇလူၸိုင် ၶဝ်တေႁဵတ်းႁိုဝ်ပွင်ႉႁဝ်း လႃႇႁဝ်းလႃႇ။ လူဝ်ႇမေႃဝႆႉၼင်ၼႃ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယႃႇၸႂ်တူၵ်း သိုပ်ႇႁဵတ်း သိပ်ႇပႆၵႂႃႇထႅင်ႈ ႁႂ်ႈမိူၼ်လုင်းသႅင်ၸိုၼ်ႈ သူၶဝ်ၵႂႃႈ မၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၼႆႉ တေႃႇထိုင်သၢႆၸႂ် မၼ်းပေႃးသုတ်းသဵင်ႈ လူဝ်ႇဢဝ်လွင်ႈၼႆႉသေ ပဵၼ်ႁႅင်းၸႂ်သူၵဝ်ႁဝ်းႁႃးၵူႈၵေႃႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ယူႇတီႈ ၶႃႈႁဝ်း လႆႈႁဵတ်း ၵၢၼ်တီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ 4 – 5 ပီမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁၢၼ်ႉၸႂ်ၸွမ်းတႄႉတႄႉ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ” – ဝႃႈၼႆ။။

ယွၼ်ႉၼၼ် ၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈပွင်ပဵၼ်လႆႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈလႆႈ တိုၵ်ႉမီးလူမ်းႁၢႆၸႂ်ယူႇၼႆႉ တေၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ၵၢၼ်ငၢဝ်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸွမ်းထမ်းတြႃးၼိူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း၊ ၶၢဝ်ႇဢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းဢမ်ႇမီးလွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵဝ်ၶႃႈ တေဢဝ်ပၢႆၵမ်၊ တေဢဝ်မိုဝ်းဢွၼ်ႇၵဝ်ၶႃႈ 10 ၼိဝ်ႉၼႆႉသေ တေႁၢပ်ႇႁၢမ်ၼႃႈၵၢၼ်ၵႂႃႇ တဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈပႂ်ႉပႃး ၶေႃႈတိုဝ်းၵမ် မၢႆမီႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ –

1. တေဢမ်ႇတင်ႈၸႂ်သေ ယႃႉၸိုဝ်ႈသဵင်ၽႂ် ၸုမ်းလႂ်/လူၺ်ႈဢမ်ႇမီးႁဵတ်ၽူလ်(ႁဵတ်ႇၽူလ် = ႁေတုၽလ)။
2. တေဢမ်ႇပၼ်သူးပၼ်လၢပ်ႈပိူၼ်ႈသေ ႁႃၶၢဝ်ႇ။
3. တေဢမ်ႇၵိၼ်သူးၵိၼ်လၢပ်ႈသေတႅမ်ႈၶၢဝ်ႇ ။
4. တေဢမ်ႇဢဝ်ၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီသုၼ်ႇတူဝ်ၸွမ်း ၼႂ်းၵၢၼ်ႁႃၶၢဝ်ႇတႅမ်ႈၶၢဝ်ႇ။
5. တေဢမ်ႇမႄႇ/ၶႂၢၵ်ႈၶေႃႈမုလ်းဢၼ်ပဵၼ်တႄႉမီးတႄႉသေတႅမ်ႈၶၢဝ်ႇ။
6. တေဢမ်ႇထုတ်ႇထွၼ်လၵ်ႉဢဝ်ၶွင်ပိူၼ်ႈမႃးပဵၼ်ၶွင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေတႅမ်ႈၶၢဝ်ႇပိုၼ်ၽႄႈ။
7. တေယိုၼ်ယၼ်ၶေႃႈမုလ်းတႅတ်ႈတေႃး တီႈၵႂႃႇတီမႃး သေၸင်ႇတႅမ်ႈၶၢဝ်ႇပိုၼ်ၽႄႈ။
8. တေႁဵတ်းၸွမ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸွမ်းၼင်ႇလၢတ်ႈမႃးပႃႈၼိူဝ်ၼႆႉၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။

ဢၼ်ၶႃႈႁဝ်းၵၢဝ်ႇလၢတ်ႈမႃး ပႃႈၼိူဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶႃႈႁဝ်းလႃႈလီႈလၢတ်ႈ မႄႇၶူင်တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ ဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း။ ပဵၼ်ၶေႃႈ တိုဝ်းၵမ်ၶွင်ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ပႂ်ႉပႃးႁဵတ်းၸွမ်းယူႇ ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉၶႃႈ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးပၵ်းပိူင် ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၸိူင်ႉၼႆ ဢမ်ႇႁဵတ်းၸွမ်း လၵ်းၼမ်း ဢၼ်ဝႃႈ ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ တႅမ်ႈၾၢၵ်ႇတၢင်တူဝ် သဵင်ႁူဝ်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ၸိုင် ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈတေ ဢမ်ႇမီးဢႃယုယိုၼ်းယၢဝ်းမႃး 27 – 28 ပီ ထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။

ဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်ၽဝ ပဵၼ်ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈသေ

ၸၢႆးယွတ်ႈၶမ်း

ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

တဵင်ႈၶိုၼ်းယဝ်ႉ ၶၢဝ်းပိူၼ်ႈၼွၼ်းလပ်း၊ ၽဝ ၶႃႈၼၢင်းတႄႉ ပေႃးတၢၼ်ႇလုၵ်ႈ  ႁဵၼ်း ၸၼ်ႉ 10 တေတွပ်ႇလိၵ်ႈ ယိပ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈသေ ၶတ်းၸႂ် ဢၢၼ်ႇဢူမ်သူပ်း ယူႇ။

ၸၢႆးၶုၼ်ၾႃႉ မိုဝ်းၵွင်ႈ ႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၵေႃႉထၢႆႇ၊ ၶႃႈၼၢင်းသမ်ႉပဵၼ် ၵေႃႉဢွၵ်ႇႁၢင်ႈသေ ထၢႆႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်းတႆး တႃႇပီႈၼွင်ႉတႆး တင်းဝၢၼ်ႈ တင်းမိူင်း တေလႆႈႁပ်ႉတူၺ်း တီႈႁူင်းပွႆႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် DVB ဢၼ်ပွႆႇဢွၵ်ႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်ႈတႆး ၵူႈဝၼ်းဢင်းၶၢၼ်း ၵၢင်ၼႂ်ၼၼ်ႉယူႇ (ယၢမ်းလဵဝ် ဢွၵ်ႇၵၢင်ၶမ်ႈဝၼ်းဢင်းၶၢၼ်း တင်း ၵၢင်ၼႂ်ဝၼ်းပုတ်ႉ)။

ၸၢႆးၶုၼ်ၾႃႉ – ပေႃးတူဝ်ႈတၼ်းၵေႃႈ ႁဝ်းထၢႆႇယဝ်ႉၼေႃႈ၊ လိုၵ်းၵေႃႈ လိုၵ်းမႃး တိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈႁႃး တိုၵ်ႉထၢႆႇၼၼ်ႉ …..

ထၢႆႇ ထၢႆႇ ၵိုတ်း ၵိုတ်း ဝူၵ်ႉ ဝူၵ်း…… ဝူး………….. ထၢႆႇ ထၢႆႇ ၵိုတ်း ၵိုတ်း   ဝူၵ်ႉ ဝူၵ်း…… ဝူး…………..  ထၢႆႇ ထၢႆႇ ၵိုတ်း ၵိုတ်း   ဝူၵ်ႉ ဝူၵ်း…… ဝူး…………..

ၸၢႆးၶုၼ်ၾႃႉ – ၼွင်ႉ! သဵင်မႃႁွၼ် ပႃးၵႂႃႇၸွမ်းယဝ်ႉ မႄးထၢႆႇထႅင်ႈလႃႈ။

ဢေႃး ဢေႃး ၽဝ ၶႃႈၼၢင်းလႄႈ မႃတူဝ်ႁွၼ် ဢွၼ်ႇဢိူၺ်။ ဢၼ်လီၵူဝ် လီၸင်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၺႃး ၵၼ်ယူႇ တႃႇသေႇလႄႈ ပေႃးပဵၼ် ဢူၺ်းၵေႃႉလီၵၼ်မႃး။ ဝၢႆးမႃး ၽွင်းထၢႆႇငဝ်း ႁၢင်ႈသဵင်ယူႇၼၼ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇငိၼ်းသဵင်မႃႁွၼ် သမ်ႉပေႃးထၢမ်ႁႃ … ယဝ်ႉယိုင်။

ထၢႆႇ တင်ႈတႄႇ 9 မူင်း တေႃႇတဵင်ႈၶိုၼ်းၸၢႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပႆႇယဝ်ႉ၊ ၵၢင်ဝၼ်းတႄႉ သဵင်ရူတ်ႉ သဵင်ၵႃး ႁႅင်းလႄႈ တိုၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈထၢႆႇ ။

ၶိုၼ်းၼႆႉၵေႃႈ တဵင်ႈၸၢႆႉဝၢႆႇလိူဝ်ၶၢမ်ႈၸူး ဝၼ်းမႂ်ႇထႅင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ၸၢႆးၶုၼ်ၾႃႉ – ၼွင်ႉ! ဢၢၼ်ႇႁႂ်ႈလႆႈဢူမ်သူပ်းလီလီၵွၼ်ႇလႃႈ ပီႈတေလပ်းပႂ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃး ၼွင်ႉဢူမ် သူပ်းလီလီယဝ်ႉၵေႃႈ ပူၵ်းပီႈၼႃႈ။ ပေႃးတိုၵ်ႉၵိုတ်းၵိုတ်း ၶမ်ၶမ်ယူႇ တႄႉယႃႈၽူမ်ႈပူၵ်း။ ပေႃး လႅပ်ႈဢမ်ႇၶမ်ယဝ်ႉ ႁႃးၸၢင်ႇၵွႆႇထၢႆႇၶိုၼ်း။

မိုဝ်းၵွင်ႈ ၶႃႈၼၢင်း ပီႈၸၢႆးၶုၼ်ၾႃႉတႄႉ လပ်းမွႆႈယူႇ သွတ်ႉသွတ်ႉ။ ၶႃႈၼၢင်းတႄႉ ႁဵတ်းၵေႃႉ သဵင်မႃႁဝ်ႇ မႃႁွၼ်သေ ၶတ်းၸႂ်ဢၢၼ်ႇၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ဢၼ်လူႉ ၸိုင်ႈတႆးႁဝ်း  ႁႂ်ႈလႆႈဢူမ်သူပ်းယူႇဢႅပ်ႈဢႅပ်ႈ။

မဵဝ်းၶၢဝ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ – မၢင်ပွၵ်ႈဢတ်းၵႂႃႇ  ထၢင်ႇဝႃႈယဝ်ႉယႃႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ၊ ၶႃႈၼၢင်း ပေႃးပူင်ၸႂ် ပူင်ၶေႃးသေၼွၼ်း။ ၽွင်းၼွၼ်းမွႆႈယဵၼ်ၵႂႃႇ ယူႇၽေႃႈၽေႃႈ ၽူႈထတ်းႁဝ်းသမ်ႉ ၵပ်းမႃးဝႃႈ ၽိတ်းၼႆ။ ၽိတ်း ယေႈတူဝ် ယေႈၶေႃႈၵူၺ်း သေတႃႉ လႆႈၶိုၼ်း လုၵ်ႉၼုင်ႈသိူဝ်ႈၶူဝ်းတႆး ႁၢင်ႈၶိူင်ႈႁၢင်ႈၾၢင်သေ ထၢႆႇၶိုၼ်း ၵေႃႈမီး။

ဢၼ်ႁူပ်ႉတၢင်းယၢပ်ႇၼႆႉ မီးယူႇလၢႆလွင်ႈ၊ ယွၼ်ႉၶႃႈၼၢင်း ၵေႃႈပႃး။ ယွၼ်ႉ လုမ်းသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇတႆးႁဝ်းၶႃႈ ဢမ်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈၵေႃႈပႃး။

ဢၼ်ဝႃႈ ယွၼ်ႉၶႃႈၼၢင်း ၼႆႉတႄႉ –

 (1) ဢမ်ႇလႆႈႁဵၼ်းယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်း ၾၢႆႇၶၢဝ်ႇ မႃးၵမ်းသိုဝ်ႈ။

 (2) ဢၢၼ်ႇ/တႅမ်ႈ လိၵ်ႈတႆး ၵေႃႈ ဢမ်ႇ ၽဵၼ်ႈ ( ပီႈပီႈၼွင်ႉၼွင်ႉ ယင်းၵႆႉပွင်ႉထႃႉမႃး၊ သဵင်ဢႃ ပွတ်းဢမ်ႇပႃးဝႃႇ သဵင်ဢႃ ယၢဝ်း လိူဝ် ယဝ်ႉဝႃႇ ၊ မႂ်ႇသုင် ၼႆၵေႃႈဢမ်ႇပီႇဝႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ –  ၶႃႈၼၢင်းယင်းၸႂ်လဵၵ်ႉ လွမ်လၵ်ႉ ႁႆႈ လူးၵွၼ်ႇ ၊ ထိုင်တီႈထၢတ်ႈၸႂ်တူၵ်း၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈသိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်၊ ဝူၼ်ႉ ပေႃး ၶႂ်ႈဢွၵ်ႇ ပၢႆႈပႅတ်ႈတင်းၸၼ်း ၵေႃႈမီးမႃး)။

(3) ယွၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈႁဵၼ်းလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်း ၊ ပိုၼ်းဢၼ်ပဵၼ်တႄႉမီးတႄႉ ၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးလႄႈ ယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ တႃႇႁူႉလွင်ႈ ႁၼ်တၢင်း ႁႂ်ႈပေႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ငၢႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈပႃး။

တွၼ်ႈလုမ်းသမ်ႉ

(1) ၽွင်းၼၼ်ႉၶၢတ်ႈလုမ်းဝႆႉၵေႃႈလဵၵ်ႉၼႃႇ တီႈထၢႆႇမၼ်း ဢမ်ႇၵၼ်သဵင်လႆႈ၊ ႁွင်ႈဢတ်း မီးမွၵ်ႈဝႃးဝၢႆႈၵူၺ်း၊ ၵူၼ်းလုမ်းႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း။ ဢမ်ႇ ၵွမ်ႉၵႃႈ မႃႁဝ်ႇ မႃႁွၼ် သဵင်ၵူၼ်းၶၢႆထူဝ်ႇတူမ်ႈ၊ သဵင်ႁိင်ႇ ၵူၼ်းၶၢႆၶဝ်ႈ မုၼ်း ၼမ်ႉၵၢမ်ႈ၊ သဵင်မႅဝ်းငၢဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပႃးမူတ်းယဝ်ႉ ။

(2) ၶိူင်ႈထၢႆႇ ႁဝ်းဢမ်ႇၶိုတ်းၵၢပ်ႈ၊ ၾႆး ဢမ်ႇ လႅင်းၽဵင်ႇ တႃႇၸႂ်ႉၼႂ်းၵၢၼ်၊ ၶိူင်ႈ တူၺ်းသေဢၢၼ်ႇထၢႆႇ ၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး ၸိူဝ်းၼႆႉ။

(3) တႃႇပဵၼ်ၵၢၼ် လႆႈၵႄႈလိတ်ႈဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းၸွမ်းငဝ်းလၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၶၢဝ်ႇဢၼ်ပီႈၼွင်ႉႁဝ်းၶဝ်တူၺ်းၼၼ်ႉ – ၶႃႈၼၢင်းတင်ႈၵွင်ႈထၢႆႇဝႆႉ၊ မၢႆတီႈၼင်ႈ ဝႆႉသေ ထၢႆႇဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းၵေႃႈ ၵႆႉၵႆႉႁဵတ်းမႃးၶႃႈဢေႃႈ။ ၽူႈပၼ်ႁႅင်းႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ၵႆႉလၢတ်ႈမႃးဝႃႈ 15 မိၼိတ်ႉယင်းဢမ်ႇတဵမ် ဢေႇၼႃႇ ၶၢဝ်ႇတႆးၼႆႉ – ယွၼ်း ၶၢဝ်းယၢမ်းထႅင်ႈ ႁႂ်ႈလႆႈလေႃႇ … ၼႆ။ ၸူးၸႂ်တႄႉ ၶႂ်ႈလႆႈ ၼမ်လိူဝ်ၼႆႉ တႄႉ ၼင်ႇဝႃႈယူႇ၊ ပေႃးတူၺ်း ႁႅင်းၵူၼ်း ႁႅင်းငိုၼ်း ႁႅင်းႁဵတ်းၵၢၼ် သမ်ႉ 10 ၼိဝ်ႉတူမ်း 20 ႁူးလွၼ်ႉလွၼ်ႉ။

မိူဝ်ႈတႄႇ ဢွၵ်ႇငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တီႈ ႁူင်းပွႆႇသဵင် DVB ၼၼ်ႉ ၽူႈတွႆႇ ႁွၵ်ႇ ပႆႇလႆႈၶၢတ်ႈလုမ်း ပူၵ်းပၵ်းႁင်းၶေႃ တီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး၊ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ  တႃႇ တေ ဢွၵ်ႇ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈၵႂႃႇပိုင်ႈပီႈ ပိုင်ႈၼွင်ႉ ၸိူဝ်းမီး ႁွင်ႈထၢႆႇဢတ်းသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢဝ်ၶႃႈဢေႃႈ (ယိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်ယႂ်ႇၼမ်တႄႉၶႃႈ ဢၼ်ၸွႆႈထႅမ် ပၼ်ႁႅင်းႁဝ်းၶႃႈ မႃးတႃႇသေႇ) ။

တေလၢတ်ႈၼႄ တူဝ်ထူပ်းထႅင်ႈဢၼ်႞ –  မီးပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ၶႃႈၼၢင်း လႄႈ ၽူႈႁူမ်ႈ ၽၢၵ်ႈၵၢၼ် ၼၢင်းသႅင်ၽူး ၵႂႃႇဢဝ်ၶၢဝ်ႇတီႈၼေႇပျီႇတေႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် ပၢင်ၵုမ်လူင် 21 ပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်ၶၢဝ်ႇႁဝ်းၶႃႈ တေလႆႈပႃးသဵင်ၵူႈၾၢႆႇ၊ ၾၢႆႇသိုၵ်းလူင် ပွင်ၸိုင်ႈ တပ်ႉမ တေႃႇမၢၼ်ႈ ၵေႃႈႁႂ်ႈလႆႈ ပႃး၊ ဢၼ်လႆႈၵႂႃႇပႂ်ႉတၢင်းၼႃႈ ႁွင်ႈၼမ်ႉၶဝ်၊ ထိုင်ၶဝ်ဢွၵ်ႇမႃးၵေႃႈ လႅၼ်ႈၸွမ်းလင်ၶဝ်သေ လမ်းထၢမ်။ ႁႂ်ႈလႆႈၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ သဵင်ၶဝ် တႃႇ ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁူႉႁၼ်ၸွမ်း။

ပေႃးၽႃႇမႆႉ ဢမ်ႇဝႄႈတႃ- သင်ထၢမ် ၶႃႈၼၢင်းဝႃႈ ယွၼ်ႉသင်လႄႈမႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၼႆ — ၶႃႈၼၢင်းယွၼ်းတွပ်ႇ သိုဝ်ႈသိုဝ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈတႄႇမႃး ပႃးဝႃႇသၼႃႇ ၶႂ်ႈႁဵတ်း ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ႁၵ်ႉသုၼ်ႇလႆႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႃႇသေ မႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈ ။ ယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇမီးၵၢၼ်  မႄႈသမ်ႉၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်၊ လူဝ်ႇမီးၵၢၼ် ၼၼ်ႉၵူၺ်းလႄႈ သၢင်ႇတေႃႇ သေ ၽႅဝ်မႃးၼႂ်းၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၵူၺ်း။

ပေႃးယူႇတီႈၶႃႈၼၢင်းတႄ့ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ယဝ်ႉၵျွင်းသေတႃႉ ဢမ်ႇမေႃသင် ဢမ်ႇႁူ့သင် ဢမ်ႇသူၼ် ၸႂ်သင်၊ ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ၊ ၵၢၼ်မိူင်းၶႅၼ်းဝႆ့ၵႆၵႆ ။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းယဝ်ႉ ႁူင်းႁဵၼ်းၵႂႃႇ ၸိူဝ်းတေမိူၼ်ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႈ မၢင်ၽဝ်ႇတေမီးတၢင်းၼမ်ယူႇ။

ၵူၺ်းၵႃႈၽိူဝ်ႇၶဝ်ႈမႃး ႁၢပ်ႇၵၢၼ်လႆႈမႃး 3-4 ပီ (ယၢမ်းလဵဝ် ဢႃယုႁဵတ်းၵၢၼ်ၶႃႈ ၼၢင်း မီးမႃး ၼႂ်း 6 ပီ) ပီၼႆႉ ၽွၼ်းလီဢၼ် လႆႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ် ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈ တွႆႇ ႁွၵ်ႈ၊ ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းႁဝ်းၶႃႈၸိူဝ်းၼႆႉ မိူၼ် တင်းဝႃႈ ၵၢၼ်သွၼ်ၵူၼ်း။ ဝၢႆးၼၼ်ႉၸင်ႇႁူႉမႃး ႁၼ်မႃးဝႃႈ ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ၼႆ့မၼ်း လမ်ႇလွင်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းလႄႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းတႄ့တႄ့ၶႃႈ။

ၶူးႁၵ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၵႆ့လၢတ်ႈဝႃႈ – ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၼႆ့ မိူၼ်မႃပႂ်ႉႁိူၼ်းတူဝ်ၼိုင်ႈ ယွၼ်ႉ သင်ၼႆ ပေႃးမီးမႃလီပႂ်ႉပၼ်ႁိူၼ်းၼႆၸိုင် ၽူလၵ်ႉၵေႃႈတေဢမ်ႇႁတ်း ၶဝ်ႈႁိူၼ်း။ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိုင်ႈလုၵ်ႈၵေႃႈတေႃႈၼင်ႇၼၼ်။ ပေႃးမီးၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလီၼမ်ၼမ်ၸိုင် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၸဵဝ်းတေလႆႈလွင်ႈပူတ်းပွႆႇဢိူဝ်ႈ – ဝႃႈၼႆ။

ၵွပ်ႈၼၼ် ဝၢႆးပွင်ႇၸႂ်ယဝ်ႉ ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႈ တႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေၶတ်းၸႂ် ပဵၼ် ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇလီ၊ ႁၢႆးငၢၼ်းၶၢဝ်ႇၵႂႃႇ တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၸိူဝ်းၺႃးပူၼ်ႉပႅၼ် သုၼ်ႇလႆႈ။ ယင်းၶႂ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းပႃး ၼွင်ႉၼွင်ႉသႅၼ်းႁုၼ်ႈမႂ်ႇတင်းလၢႆ ၶဝ်ႈမႃးတူင်ႉၼိုင် ၼႂ်းဝူင်းၵၢၼ်သိုဝ်ႇၼမ်ၼမ်သေၵမ်း ၼႆယူႇၶႃႈ။

ယိင်းဢုမ်ႈမူၺ်

ၽဝ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင် ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ