ဝၼ်းၼၼ်ႉၾႃႉၵေႃႈငိုပ်းၵၢမ်ႈ မီးပႃးဢၢႆၾူၼ် ၽူင်ႉတူၵ်းလူင်းမႃးယူႇၽွင်ၽွင်၊ လူတ်ႉ ဢီႊသူႊၸူႊ ၽိၵ်ႉဢၢပ်ႉ ၶွင်ႉၶိုင်ႈလမ်းၼိုင်ႈ ႁဝ်းၶႃႈၶီႇမႃးၸွမ်း 4 ၵေႃႉ မႃးၵိုတ်းၸွတ်ႈ ၼႃႈႁိူၼ်းလူင် ၵဝ်ႇၵဝ်ႇ လင်ၼိုင်ႈ  ယူႇၶၢင်ႈတူင်ႈၼႃး တီႈဢမ်ႇၸမ်ဢမ်ႇၵႆ ဝဵင်းၵဵင်းမႂ်ႇ။

ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် ၸႂ်ယဵၼ် ၽူႈၵေႃႈတင်ႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၵေႃႉႁေႃႈလူတ်ႉ။ ၸၢႆးယွတ်ႈလၢဝ် ၼင်ႈၶၢင်ႈ ၵူၼ်းႁေႃႈ။ ၶႃႈႁဝ်းၼၢင်းယေႈႁွမ် လႄႈ ၸၢႆးယီႈၽူင်း ၶီႇမႃးၼႂ်းၶွင်ႉဢွၼ်ႇ လင်ၵူၼ်းႁေႃႈ။ ၵႃးလိမ်ႇၶဝ်ႈ မႃး ၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၶႂ်ႈမိူၼ်ႈ သဵၼ်ႈတၢင်း ၶဝ်ႈၵမ်ႈၽႃႇ(ဢၼ်ဝႃႈ ဝိၼ်ႇၵပႃႇ)။ လုၵ်ႉတီႈသဵၼ်ႈတၢင်းလူင် ပၼ်ႇဝဵင်း မၢႆ 2 ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈ မႃးၼႂ်းဝၢၼ်ႈ တႃႇတေထိုင်ႁိူၼ်းလူင်လင်ၼၼ်ႉ ၵႆဝႆႉယူႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ။   

ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ် လၢတ်ႈဝႃႈ “ သဵၼ်ႈတၢင်းၵူတ်ႉ၊ ၵိဝ်ႇၼမ်ၵေႃႈ ပေႃးႁိုင်တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ သူတွင်း ယဝ်ႉဝႃႈ ယႃႇမႆႈၸႂ်။ ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉထိုင်တီႈလႂ်ၵေႃႈ လူဝ်ႇမေႃယူႇမိူၼ်ၵူၼ်းတီႈၼၼ်ႈ ဢၼ်ၵႂၢမ်း ဢိင်းၵလဵတ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ – “When in Rome, do as the Romans do’’ ၼႆၼၼ်ႉၼေ ၸွင်ႇသူယၢမ်ႈ ယိၼ်းၼႄႇ။ ထိုင်ယဝ်ႉလူင်းလႄႈ”  ၼႆလႄႈ ႁဝ်းၶႃႈဢွၼ်ၵၼ်လူင်း လူတ်ႉသေ ၶဝ်ႈမိူဝ်းၼႂ်း ဝၢင်း ႁိူၼ်းလူင်ၼၼ်ႉ။

ႁဝ်းၶႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၶိုၼ်ႈမိူဝ်း ၼိူဝ်ႁိူၼ်းၵဝ်ႇၵဝ်ႇၼၼ်ႉ။ လႆႈႁၼ်ၶႅပ်းႁၢင်ႈ ၽူႈၵိုၵ်းပိုၼ်း၊ ၸဝ်ႈၸၢင်ႉ ယွင်ႁူၺ်ႈ၊ ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း၊ ၸဝ်ႈသိူဝ်ထႅၼ်ႈ၊ ၸဝ်ႈပိုၼ်းတႆး ဢိၵ်ႇ တုင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတႆး လိူင်ၶဵဝ်လႅင် ၼႂ်းၵၢင်ဝူင်းၶၢဝ်။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ၶႃႈႁဝ်းတွင်းမႅၼ်ႈ လႆႈတၵ်ႉလၢတ်ႈတေႃႇဢွၼ်တၢင်းသုတ်းတႄႉပဵၼ် ပီႈၼၢင်း ၶူၼ်ႁူဝ်ယၢဝ်းယၢဝ်းသေ လုၵ်ႉၼႂ်းသွင်ႇၾႆးဢွၵ်ႇမႃးႁပ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈႁွင်ႉၼၢင်းၽွင်း၊ ပဵၼ်ၵူၼ်းလုမ်းလႃးႁိူၼ်း လႄႈႁဵတ်းၶဝ်ႈ ၽၵ်းလဵင်ႉၵူၼ်းတီႈၼၼ်ႈ၊ ႁဵတ်းၽၵ်းသင်ၵေႃႈ ၵိၼ်တႃႇသေႇ၊ ၵိၼ်ဝၢၼ်ၵူႈမီႇ ၶႂ်ႈဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။  တီႈႁိူၼ်းလင်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းၼႆ မီးပီႈၼၢင်းၽွင်း ၵူၼ်းႁုင်ၶဝ်ႈၽၵ်း ၼၼ်ႉၵေႃႉလဵဝ်။

ၽွင်းၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်း ႁၢပ်ႇၵၢၼ် တႅမ်ႈၶၢဝ်ႇၾၢႆႇၶၢဝ်ႇ ဢိင်းၵလဵတ်ႈ၊ တႆး၊ ၾၢႆႇ ဢိတ်ႇပပ်ႉ ၊ ၾၢႆႇၵၢၼ်ငိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇသေ တႃႉ ဢမ်ႇပႃးၽူႈယိင်းသေၵေႃႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ်ဢုပ်ႇၼေဝႃႈ တီႈလုမ်း ၼႆႉတေမီး ၶႃႈၼၢင်း လႄႈ ၵူၼ်းၾိုၵ်းၵၢၼ် တေမႃး ထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ (ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းၼင်ႇၵဝ်ႇ)  ။ တေမီး ၼၢင်းယိင်း သွင်ၵေႃႉ  တေလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ်- ဝႃႈၼႆ။ 

ၽွင်းၼၼ်ႉ ၶွမ်ႊၽိဝ်ႊတိူဝ်ႊ ၵေႃႈမီးယူႇ 4 လုၵ်ႈၵူၺ်း။ တွၼ်ႈတႃႇၶႃႈၼၢင်းတေၾိုၵ်းတႅမ်ႈ ၶၢဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးၶွမ်ႊၽိဝ်ႊတိူဝ်ႊ တႃႇၸႂ်ႉ။ ၶႃႈၼၢင်းလႆႈတႅမ်ႈၼိူဝ်ၸေႈၵဝ်ႇ (ဢၼ်ပဝ်ႇဝႆႉၼိုင်ႈတွၼ်ႈ ၼိုင်ႈၽၢၵ်ႇ) ၼၼ်ႉသေ ဝၢႆးပိူၼ်ႈ လူင်းလုမ်း မိူဝ်းႁိူၼ်းႁၢင်းၽႂ်မၼ်းယဝ်ႉ ၶႃႈႁဝ်းၸင်ႇတေလႆႈၵႂႃႇ ယိပ်းၸႂ်ႉ ၶွမ်ႊၽိဝ်ႊတိူဝ်ႊ။

ၵူၺ်းၵႃႈဢမ်ႇပွင်ႇဝႃႈ ၶႃႈႁဝ်းပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ၵေႃႉမႃးႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၵေႃႉႁႅၵ်ႈပိူၼ်ႈ ၼႂ်းၸုမ်း ၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၸဝ်ႈၶိုၼ်းသႂ်လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵေႃႈ ယၢမ်းမီးၼၢင်းယိင်းမႃးၾိုၵ်းၵၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ ယူႇလၢႆလၢႆၵေႃႉ။

မိူၼ်ၼင်ႇ ၽူႈမီးၸိုဝ်ႈသဵင် ၼႂ်းၸုမ်းတူင်ႉၼိုင်သုၼ်ႇလႆႈၼၢင်းယိင်း ပီႈၼၢင်းၸၢမ်တွင်း၊ ၸုမ်းၵပ်းသၢၼ်လွင်ႈ ၼၢင်းယိင်းတႆး ၼၢင်းသီလႃးဝၼ်း ၊ ၽွင်းၼၼ်ႉဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇ ၵၢၼ် တီႈလုမ်းၾၢႆႇပူၵ်းပွင်ႁႅင်းၵၢၼ် (MAP) (ဢၼ်ပဵၼ်ၼၵ်ႉၶၢဝ်ႇတီႈ DVB ယူႇယၢမ်းလဵဝ် ) ပီႈၶမ်းဢိင်ႇ ႁွင်ႉ ပီႈၼၢင်းမျႃႉၼတီႇ ႁဝ်းၶဝ် ၊ လိူဝ်ၼၼ်ႉဢၼ်ပဵၼ်ၼၵ်ႉၶၢဝ်ႇ တီႈ DVB  ဢၼ်ယူႇမိူင်းၼေႃႊဝေႊ ပီႈၼၢင်းၶမ်းၵႅဝ်ႈႁဝ်းၶဝ် — ၸိူဝ်းၼႆႉ  လုၵ်ႉတီႈ ၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၵႂႃႇ လွၼ်ႉလွၼ်ႉ- ဝႃႈၼႆ ။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်မႃးႁၢပ်ႇၵၢၼ်ယူႇတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ  ႁိုင်ၼၢၼ်းမႃး 13 ပီ တေႃႇထိုင် ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉတႄႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းၼႆႉ လႅပ်ႈတေပဵၼ် ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႉလဵဝ်။ (ဝၢႆးလင်ၶႃႈၼၢင်း ၶဝ်ႈမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ယဝ်ႉ ၼၢင်းယိင်း ဢၼ်မႃးၾိုၵ်းၵၢၼ်သေ  ယဵပ်ႇ ယၢင်ႈဢွၵ်ႇ တေႃႇၶၢဝ်းတၢင်း ၵႂႃႇ တၢင်ႇတီႈ၊ ၵႂႃႇႁႃသိုပ်ႇႁဵၼ်း သိုပ်ႇႁူႉ ဝၢၼ်ႈပိူင်ႈ မိူင်းမိူၼ်ႈ ၵေႃႈ မီးယူႇတင်းၼမ်။ ) 

ၵူၺ်းၵႃႈ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ပိူဝ်ႇတႃႇသုၼ်ႈလႆႈၼၢင်းယိင်းၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ ၊ တႃႇယုၵ်ႉယွင်ႈ ၼၢင်း ယိင်း ၶဝ်ႈပႃးမႃးၼႂ်းဝူင်းၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ  ၵေႃႈတေပႃး ၊ ယၢမ်းလဵဝ် ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ မီးၵူၼ်း ႁဵတ်းၵၢၼ် 18 ၵေႃႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၼၢင်းယိင်း မီး ယူႇ 11 ၵေႃႉ။ ပေႃးဢဝ် ပိူဝ်ႊသႅၼ်ႊ ဝႃႈ မီး 50%  ပၢႆ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၸုမ်းၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇႁၼ် ၸႅၵ်ႇယႅၵ်ႈယိင်းၸၢႆး ၊ ၵၢၼ်တႅပ်းတတ်း ယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင်ၵေႃႈ ယၢမ်းလဵဝ်မီးၼၢင်းယိင်းၶဝ်ႈပႃးယူႇ။ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၵူႈၵေႃႉ ၸဵမ်ယိင်း ၸဵမ်ၸၢႆး မီးသုၼ်ႇလႆႈ တႅပ်းတတ်း ၽဵင်ႇပဵင်းမိူၼ်ၵၼ် လႄႈ ယူႇတီႈ ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႉၼိုင်ႈတႄႉ ဢဝ်ၵုၼ်း (ၵုၼ) မုၼ် လႆႈပဵၼ် ၽဝ ၼၵ်ႉၶၢဝ်ႇၼၢင်းယိင်း ၼႂ်းၸုမ်းၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈယူႇ။

ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ တႃႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တေၶိုပ်ႈၼႃႈၶိုၼ်ႈသင်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်တွၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈၶၢၼ်ပၢၵ်ႇ “တႅမ်ႈၾၢၵ်ႇတၢင်တူဝ် သဵင်ႁူဝ်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း” ၼၼ်ႉ ၶႃႈၼၢင်းၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃး ပဵၼ် မႆႉၼိုင်ႈဝႃး ၶႃးၼိုင်ႈတႅပ်း တေသိုပ်ႇႁၢမ် သိုပ်ႇႁၢပ်ႇၼႃႈၵၢၼ် ၼႃႈတီႈပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းၶၵ်ႉၵၢၼ် ပူတ်းပွႆႇသုၼ်ႇလႆႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၼင်ႇၵႃႈမႃႇၵႃႈႁႅင်းမီးၼၼ်ႉယူႇ။

ၼၢင်းယေႈႁွမ် ၽူႈထတ်းလိၵ်ႈ (တႆး/မၢၼ်ႈ)

ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here